Wagner Group: de mysterieuze Russische privémilitie opgericht door oligarch Prigozjin

Een muurschildering in Servië (in de hoofdstad Belgrado) brengt een eerbetoon aan de Wagner Group, een particuliere paramilitaire macht die namens Rusland in verschillende gebieden vecht. Wat is dit voor een geheimzinnige groepering?

De Wagner Group opereert altijd ongecontroleerd in de schaduw, en voert (volgens talrijke getuigenissen) terroristische activiteiten uit. Het huurlingenleger rekruteert momenteel in gevangenissen om voor Poetin in Oekraïne te vechten, zo meldt de New York Times.

De Wagner Group dook op in 2014 tijdens de annexatie van de Krim.

Analisten zijn er altijd vanuit gegaan dat de club is opgericht door iemand met nazisympathieën. De naam Wagner zou gebaseerd zijn op de favoriete componist van Hitler. Ook doet het wapen van de Wagner Group (afgebeeld) denken aan dat van de SS.

Een van de grootste mysteries rond de groep was de identiteit van de oprichter. Eind september 2022 maakte de Russische oligarch Jevgeni Prigozjin bekend dat hij degene was die in 2014 het particuliere militaire bedrijf Wagner Group heeft opgericht.

Prigozjin, die vanwege zijn cateringbedrijven "de chef van Poetin" wordt genoemd, heeft herhaaldelijk ontkend banden met Wagner te hebben. Hij ging zelfs zo ver om een Britse onderzoeksjournalist aan te klagen die hem met het mysterieuze netwerk in verband had gebracht.

"Ik maakte zelf de oude wapens schoon en sorteerde de kogelvrije vesten. Vanaf dat moment, op 1 mei 2014, werd een groep patriotten geboren, die later het Wagner Bataljon ging heten," zei Prigozjin in een verklaring.

EU-vertegenwoordiger voor buitenlands beleid Josep Borrell zei in 2021 al dat de Wagner Group "een bedreiging vormt en instabiliteit veroorzaakt in verschillende delen van de wereld."

Hoewel het 'onzichtbare troepen' zijn die hun aanwezigheid nooit openlijk kenbaar maken, hebben de pers en ngo's het Wagner-netwerk waargenomen in de oorlogen in Syrië, Donbas, Libië en de Centraal-Afrikaanse Republiek. Op dit moment vechten ze daarnaast uiteraard ook in Oekraïne.

In een video die in september de ronde deed, is te zien hoe een man een groep gevangenen op de binnenplaats van een gevangenis in de Russische taal toespreekt. Hij belooft hen vrijheid in ruil voor deelname aan de Russische invasie in Oekraïne.

Volgens The New York Times "blijkt de man op de foto's Jevgeni Prigozjin te zijn." De oligarch heeft nu dan ook eindelijk toegegeven dat hij de man is die het huurlingengezelschap in de schaduw bestuurt.

Berichtgeving voorafgaand aan het uitkomen van de video wees er al op dat deze wervingspraktijk voor Wagner-manschappen in Russische gevangenissen gebruikelijk is.

Het is een beetje als in de film 'The Dirty Dozen' van Robert Aldrich uit 1967. Het Wagner-netwerk biedt gevangenen de keuze tussen "sterven achter de tralies" of "met eer strijden voor Rusland."

Dit is Marat Gabidullin, een man die met de Wagner Group vocht tot hij commandant was. Hij werd door Radio France International bevraagd over mogelijke oorlogsmisdaden begaan door het Wagner-netwerk. Zijn antwoord:
"Wat is een Wagner-soldaat precies? Iemand die geen verantwoording hoeft af te leggen. Hij heeft geen wettelijk bestaan, geen duidelijke status. Hij handelt volkomen straffeloos. Hij zal zich nooit verantwoorden voor zijn daden of voor zijn misdaden in een rechtbank. Alles hangt dus af van zijn persoonlijkheid."

Marat Gabidullin beweert ook dat het Wagner-netwerk met het Russische leger samenwerkt: "Ongetwijfeld, en dit is normaal."

De voormalige huurling vertelde verder dat, althans in zijn geval, het loon de moeite waard was: € 3700 per maand wanneer hij in gevecht was.

Door alle onduidelijkheid over het huurlingenleger zijn er vele theorieën de rondte gegaan over de organisatie en financiering van de Wagner Group. Er zijn zelfs mensen geweest die beweerden dat de club in 2019 in Venezuela werkte om de (internationaal niet-erkende) president Nicolás Maduro te beschermen tijdens een kritiek jaar, toen er felle protesten oplaaiden tegen het Chavistische regime.

Ook werd gemeld dat de Wagner Group een aanzienlijke aanwezigheid had in Libië, waar verschillende facties voor de macht strijden. Volgens Euronews zouden zo'n 800 Wagner-soldaten in 2019 steun hebben verleend aan maarschalk Khalifa Haftar.

Wagner combineert Russisch ultranationalisme met business. Sommige internationale interventies (bijvoorbeeld in Soedan) worden eenvoudigweg door financiële motieven ingegeven. Er wordt gevochten voor de hoogste bieder.

In 2021 vaardigde de Europese Unie sancties uit tegen de Wagner-groep en haar mogelijke leiders, onder wie Prigozjin, wegens de schending van de mensenrechten in Syrië, Libië, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Sudan en Mozambique.

De privémilitie Wagner Group is een schaduwleger dat buiten de oorlogsregels om werkt en geen grenzen kent, altijd paraat om Rusland op alle mogelijke manieren te dienen.