Het mysterieuze Voynichmanuscript: worden zijn geheimen ooit ontrafeld?

Wist je dat er nog steeds boeken op de wereld zijn die we nog niet ontcijferd hebben? Eén daarvan is het oude Voynichmanuscript met zijn handgeschreven, geïllustreerde code. Geleerden noemen het onbekende schrijfsysteem 'Voynichees'.

De code is geschreven op ongeveer 240 bladzijden perkament, met illustraties van planten, zwevende hoofden, dierenriemtekens, fantastische wezens (waaronder draken), kastelen, badende vrouwen en astronomische symbolen.

Afbeelding: Towfiqu Barbhuiya / Unsplash

Analyse van het perkament en de stijl van de symbolen en tekeningen geeft aan dat het wellicht is geschreven in Italië tijdens de Renaissance. Het dateert van ergens in de 15e of 16e eeuw.

Onderzoekers hebben op basis van de illustraties de inhoud ingedeeld in zes delen: botanisch, astronomisch en astrologisch, biologisch, kosmologisch, farmaceutisch en recepten.

Afgezien van deze algemene structuur hebben onderzoekers niets over het document kunnen herleiden. De precieze oorsprong, de auteur en het doel ervan zijn nog steeds onbekend. Er zijn ontelbare uren besteed aan pogingen om het te doorgronden.

Het manuscript is volgens de overlevering al in verschillende handen geweest. Daaronder waren die van de keizer Rudolf II van het Heilige Roomse Rijk, die regeerde in de 16e eeuw. Na verschillende keren van eigenaar te zijn veranderd, dook de mysterieuze tekst op bij een geheime boekverkoop in 1903.

Afbeelding: Loren Biser / Unsplash

Het manuscript dankt zijn naam aan de antiquair die het in 1912 kocht van het Collegio Ghisleri van de jezuïeten bij Rome. Zijn naam was Wilfrid M. Voynich.

De weduwe van de boekhandelaar verkocht het mysterieuze document aan antiquair Hans P. Kraus, die het in 1969 schonk aan de Rare Book and Manuscript Library van Yale-universiteit. En daar bevindt het zich vandaag de dag nog steeds, wachtend op de persoon die de juiste betekenis ervan ontdekt.

Afbeelding: Tim Bish / Unsplash

Het boek heeft een grootte van 23,5 × 16,2 × 5 cm, waarbij de perkamentpagina's in 18 katernen zijn samengevouwen. Hoewel velen beweren dat het 240 pagina's telt, hangt dit aantal vooral af van hoe de uitvouwingen van het manuscript worden geteld.

Het perkament waarop het document is geschreven komt volgens koolstofdatering uit het begin van de 15e eeuw (1404-1438). Analyses van de schilderstijl suggereren ook dat het document uit die eeuw stamt.

Naar verluidt is het manuscript een soort middeleeuwse farmaceutische en medische gids. Niet alle planten die erin beschreven worden zijn echter geïdentificeerd. Er schijnt ook een verband te zijn met enkele astrologische aspecten, maar elke interpretatie daarvan berust slechts op speculatie.

Onder degenen die geprobeerd hebben de code te kraken, bevinden zich geleerden als Alan Turing, bekend van het breken van de Enigma-code tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook cryptanalist Elizabeth Smith Friedman, die eveneens vijandelijke codes ontcijferde in beide wereldoorlogen, deed een poging.

In september 2017 meldde Yale Medicine Magazine dat de amateurontcijferaar Nicholas Gibbs het Voynichmanuscript zou hebben ontcijferd.

Gibbs schreef in de Times Literary Supplement dat het manuscript "een handboek zou zijn met geselecteerde remedies uit de gangbare behandelingen van de middeleeuwen, [en] een handleiding voor de gezondheid en het welzijn van de welvarendere dames in de samenleving".

Dr. Lisa Fagin Davis van de Medieval Academy of America weerlegde volgens de Times Literary Supplement de beweringen van Gibbs: "Eerlijk gezegd ben ik een beetje verbaasd dat de TLS het heeft gepubliceerd... Als ze dit bericht alleen maar naar de Beinecke Library hadden gestuurd, zouden die het in een oogwenk hebben weerlegd".

Volgens de website Snopes.com probeerden enkele Canadese onderzoekers in 2016 de code te kraken. Ze gebruikten daarbij een zelfgemaakt computerprogramma.

Afbeelding: David Pupaza / Unsplash

Een algoritme werd geprogrammeerd om 380 verschillende taalversies van de 'Universele verklaring van de rechten van de mens van de Verenigde Naties' te ontcijferen. Op basis van die steekproef stelden ze vast dat 80% van de woorden in het Voynichmanuscript een Hebreeuwse oorsprong zou kunnen hebben.

Foto: Kevin Ku / Unsplash

Maar geen enkele Hebreeuwse vertaler kon de tekst omzetten in coherent Engels. Ze namen zelfs hun toevlucht tot een hulpmiddel dat iedereen kent: Google Translate.

Met de app slaagden ze erin een zin te krijgen: 'Ze deed aanbevelingen aan de priester, man des huizes en mij en mensen'. Bovendien, meldt Snopes dat ze een paar woorden vonden: 'kruiden', 'boer', 'licht', 'lucht' en 'vuur'.

Het resultaat was al met al toch teleurstellend. Bovendien hechtte de wetenschappelijke gemeenschap weinig belang aan het project, want het algoritme ontcijferde moderne talen, geen middeleeuwse, en Google Translate is ook geen betrouwbaar middel gebleken om dit soort documenten te vertalen.

Terwijl sommigen nog steeds proberen het manuscript te ontcijferen, stellen andere theorieën dat het gewoon wartaal is van occulte filosofen. Volgens weer anderen, zoals Snopes aangeeft, is de Voynichtekst een gebedenboek van een ketterse christelijke sekte.

En zo herhaalt het onderzoek zich, steeds weer, waarbij slechts één zekerheid overblijft: dat het Voynichmanuscript uniek is in zijn mysterie. Zal iemand er ooit in slagen het te ontcijferen? We zullen zien of er ooit achter zullen komen...