Gezondheid: 16 redenen om koud te douchen

Steeds meer onderzoeken suggereren dat koude douches of koude baden een krachtig effect kunnen hebben op zowel mentale als fysieke gezondheid. Het is een eeuwenoud gebruik dat steeds vaker opgepakt wordt. Hoewel sommige wetenschappers zeggen dat er nog meer onderzoek nodig is, zijn de eerste studies veelbelovend.

Harvard-wetenschapper David Sinclair veronderstelt dat blootstelling aan kou goed is voor mensen. Dit omdat onze voorouders buiten leefden bij wisselende temperaturen. Het kunstmatige comfort waarmee we vandaag leven tast ons metabolisme aan. Het wordt namelijk niet zoveel uitgedaagd als zou moeten.

Uit een studie van het European Journal of Applied Physiology bleek dat onderdompeling in koud water de noradrenaline concentraties bij jonge mannen met 530% verhoogden. Daarnaast werd dopamine verhoogd met 250%. Onderzoek suggereert dat deze hormonen de motivatie stimuleren, belonen en daarnaast zelfs ontstekingen verminderen.

Stanford-professor Anna Lembke schrijft koudwatertherapie voor aan patiënten die lijden aan verslaving- of ontwenningsverschijnselen. Dit omdat dit de dopaminestoot vervangt die wordt veroorzaakt door verslavende middelen. Na de koude douches is er echter geen dopaminecrash zoals bij nicotine of cocaïne.

Afbeelding: Abdullah Ali / Unsplash

Er is een grotere proef op handen, maar kleinere studies wijzen uit dat koud water een veelbelovende behandeling is voor depressie en angst. Een Britse studie uit 2018 beschreef een jonge vrouw die na vier maanden koud zwemmen geen medicijnen meer nodig had.

Zelfs als mensen niet depressief zijn, blijkt dat buitenzwemmen in koud water "een acute en chronische vermindering van de negatieve stemming en een toename van het welzijn'' veroorzaakte, aldus een Brits onderzoek van 2020. Daarnaast zorgde het koude water voor ''een acute toename van de positieve stemming" vergeleken met het humeur van een controlegroep.

Foto: Tim Mossholder / Unsplash

Volgens Stanford-professor Andrew Huberman komt de stroom van chemicaliën op gang als je 's ochtends een koude douche neemt. Dit is goed voor de mentale alertheid en scherpte. Hij raadt aan vroeg op de dag een koude douche te nemen en niet 's avonds. Dit om alertheid voor het slapengaan te vermijden, want dit zou de slaap kunnen verstoren.

Foto: Anastasiia Chepinska / Unsplash

Een studie in 'Endocrine Society' ontdekte dat langdurige blootstelling aan milde kou de groei van bruin vet kan stimuleren. De onderzoekers zeggen dat meer bruin vet kan leiden tot een hogere stofwisseling (gewichtsverlies) en een verbetering van de insulinegevoeligheid. Bovendien verbrandt je ook calorieën bij het opwarmen van het lichaam.

Foto: I Yunmai / Unsplash

Een paper uit 2022 in 'Sports Medicine' zei dat onderdompeling in koud water "een effectief herstelmiddel is na intensieve training". Er werden positieve resultaten gezien. Zo werden spierkracht, spierpijn en creatinekinase verbeterd. Ook werd een eerder herstel waargenomen in de 24 uur na de inspanning.

Uit een Nederlandse studie met 3.000 deelnemers bleek dat mensen die een maand lang een korte koude douche namen (na een warme douche) 29% minder ziek waren dan de groep die alleen warme douches nam.

Een Tsjechisch onderzoek uit 1996 wees uit dat herhaalde onderdompeling van een uur in water van 14ºC "het immuunsysteem bij gezonde jonge mannen tot op zekere hoogte activeerde".

Deze methode, die ademhalingsoefeningen en koude onderdompeling omvat, is getest in het laboratorium van de Nederlandse Radboud Universiteit. Wetenschappers injecteerden 12 Wim Hof-beoefenaars met een endotoxine. Normaal gesproken zou deze injectie leiden tot negatieve symptomen. Koudwaterzwemmers zagen echter milde symptomen en sterk verminderde ontstekingen in vergelijking met de controlegroep.

Foto: Iceman_hof / Instagram

Uit de Wim Hof-studie blijkt dat de resultaten mogelijk belangrijke implicaties hebben voor "aandoeningen die verband houden met overmatige of aanhoudende ontstekingen, met name auto-immuunziekten." Een andere proof-of-concept-studie uit 2019 van de methode bij patiënten met artritis vond veelbelovende resultaten. Er werd gezegd dat er nog een volledige controlestudie nodig was.

Een onderzoek uit 2020 in het 'International Journal of Sports Medicine' wees uit dat atleten die zich na het sporten onderdompelden in koud water na vier weken een verhoogde bloedtoevoer naar en van hun spieren hadden.

Uit een Duits onderzoek uit 1999 bleek dat koud water dat plaatselijk op het gezicht en de hals van gezonde oudere vrijwilligers werd aangebracht, grote veranderingen veroorzaakte in het lichaam. Het suggereert dat koud water kan helpen om de cognitieve functie bij ouderen te verbeteren.

Het haar spoelen met koud water aan het einde van een douchebeurt kan het haar sterker, glanzender en gezonder maken, aldus Vogue. Hoe komt dat? Koud water sluit de haarschubben.

Koud water kan wonderen doen voor de huid: het vermindert ontstekingen en wallen. De kleur van de huid wordt verbeterd door de kou en het verkleint de poriën. Daarnaast kan het zelfs oppervlakkige rimpels laten verdwijnen. Dit vertelde cosmetisch dermatoloog Michele Green aan Insider.

Stanford-neurowetenschapper Andrew Huberman zegt dat het gebruik van koude douches "een uitstekende training voor de geest" is. Dit soort uitdagingen kunnen het doorzettingsvermogen en de veerkracht vergroten. Daarnaast vermindert het de impulsiviteit.

Huberman stelt voor om jezelf 11 minuten per week bloot te stellen aan kou. Dit met 2-4 sessies van elk 1-5 minuten. Hij zegt dat het water onaangenaam koud moet zijn, maar veilig genoeg om er een paar minuten in te blijven. Je kunt ook met de Wim Hof-methode beginnen.

De meeste mensen zullen zich verzetten tegen een koude douche en er zo snel mogelijk uit willen springen. Om te beginnen stelt Huberman voor om bijvoorbeeld badkamertegels te tellen. Vervolgens, iedere keer dat je ermee wilt stoppen, stelt hij voor om de voortgang te meten in vergelijking met het begin. Begin bijvoorbeeld met het tellen van drie tegels en ga dan omhoog naar vijf.

Hoewel koude douches over het algemeen veilig zijn, moet je wel je arts raadplegen voordat je van routine verandert. MedicalNewsToday zegt dat mensen met een zwakker immuunsysteem of ernstige hartaandoeningen, zoals congestief hartfalen, voorzichtig moeten zijn. Plotselinge veranderingen in lichaamstemperatuur en hartslag kunnen het lichaam bij hen namelijk overbelasten.