Garry Kasparov, schaakmeester en tegenstander van Poetin

Garry Kasparov, de voormalige wereldkampioen schaken, heeft zich ontwikkeld tot een van de belangrijkste figuren in de oppositie tegen het regime van Vladimir Poetin. Lees hier over zijn bewogen leven!

Garri Kimovitsj Weinstein werd in 1963 geboren als zoon van een vader uit een muzikale familie bij een van oorsprong Armeense moeder, Klara Kasparova. De toekomstige schaakkampioen nam de achternaam van zijn moeder aan en toen zijn vader in 1971 stierf en verruilde zijn voornaam voor het Russische 'Garry'. Zijn passie voor schaken had hij meegekregen van zijn vader.

Toen hij nog een tiener was, was Garry al een schaakmeester. Hij werd getraind door de grootste meesters van het land, werd zevende in het Schaakkampioenschap Junioren van de Sovjet-Unie in 1975 en won de Beker voor Volwassenen van Bakoe in hetzelfde jaar.

Op de leeftijd van slechts twaalf jaar speelde Kasparov een partij tegen de nieuwe wereldkampioen schaken Anatoli Karpov (op de foto). In 1976 en 1977 was hij Jeugdkampioen van de USSR, de jongste in de wedstrijdgeschiedenis. Daarna nam hij deel aan het wereldkampioenschap voor jongeren onder zestien jaar in Frankrijk.

Kasparov won zijn eerste internationale toernooi voor volwassenen in Joegoslavië in 1979 en eindigde ongeslagen boven verschillende schaakmeesters. In hetzelfde jaar werd hij 38e op de wereldranglijst. Een ster was geboren!

De schaker had een verbluffende carrière in het begin van de jaren 80. In 1980 won hij het wereldkampioenschap junioren en bereikte de status van internationaal grootmeester. Het jaar daarop werd hij ex aequo kampioen van de Sovjet-Unie. Begin 1984 bezette hij de eerste plaats in de internationale Elo-ranglijst.

In 1984 nam Kasparov in Moskou deel aan zijn eerste wereldkampioenschap schaken. Hij nam het op tegen Karpov, die op dat moment negen jaar lang de regerend wereldkampioen was geweest. Na een 0:5 achterstand kon Kasparov dat iets inhalen (5:3). De federatie staakte echter de partij om de gezondheid van de spelers te beschermen. Na vijf maanden en 48 partijen waren ze nog niet in staat geweest om van elkaar te winnen.

Kasparov was teleurgesteld door deze beslissing, maar hij bleef vastbesloten om zich als de absolute schaakkampioen te vestigen. Een jaar later werd hij wereldkampioen op slechts 22-jarige leeftijd.

Garry Kasparov wist zijn titel vijftien jaar lang te behouden. In 1999 werd hij door het tijdschrift 'New in Chess' uitgeroepen tot 'Speler van de Eeuw'. Een welverdiende prijs voor een jong talent dat het spel jaren wist te domineren, ondanks zijn moeizame relaties met de officiële autoriteiten.

In 1990 had Kasparov gebroken met de Communistische Partij van de Sovjet-Unie. Hij betuigde zijn steun aan de presidentiële campagnes van Boris Jeltsin in 1993 en 1996. Kasparov's politieke keuzes werden hem door de (nog altijd sterke) Communistische Partij niet in dank afgenomen.

Kasparov is tevens verzot op schaakpartijen tegen krachtige computers, waarvan de ontwikkeling tijdens zijn loopbaan een hoge vlucht nam. In 1997 verloor hij van Deeper Blue, de verbeterde versie van Deep Blue, een door IBM ontwikkelde machine die in staat is 100 tot 300 miljoen posities per seconde te berekenen. Het was de eerste keer dat een wereldkampioen onder echte speelomstandigheden van een machine verliest.

In 2000 stond Kasparov tegenover de rijzende ster aan de schaakhemel, de Rus Vladimir Kramnik. Hij werd verslagen door zijn landgenoot en verloor de wereldtitel.

De voormalige nummer één van de wereld bleef toernooien spelen tot hij in 2005 zijn afscheid van het professionele schaken aankondigde. Daarna schreef hij verschillende boeken over het spel en coachte hij met succes de Noor Magnus Carlsen, die in 2009 en 2010 wereldkampioen werd.

Kasparov begon in de jaren 2000 een politieke carrière als leider van de beweging 'Het Andere Rusland'. Deze verzette zich tegen de opkomst van Vladimir Poetin. Tijdens demonstraties in 2007 werd hij tweemaal onder nogal arbitraire omstandigheden gearresteerd. Toch ging hij verder in de politiek en probeerde hij mee te doen aan de presidentsverkiezingen van 2008.

De voormalige schaker richtte zijn eigen, nieuwe partij op: Solidarnost. In 2011 bekritiseerde hij de door fraude vertekende resultaten van de parlementsverkiezingen. Het was echter nooit makkelijk om een oppositiepartij in Rusland te zijn. Kasparov vreest nog altijd voor zijn leven en wordt voortdurend omringd door lijfwachten.

Nadat Kasparov in 2012 opnieuw willekeurig gearresteerd werd, ging hij het jaar daarop in ballingschap in Zwitserland. Vervolgens vluchtte hij naar de VS, waar hij nu woont. Inmiddels is hij voorzitter van de Human Rights Foundation. In 2014 werd hem het Kroatisch staatsburgerschap aangeboden.

Garry Kasparov geldt vandaag de dag als een van de meest kritische figuren over het bewind van Vladimir Poetin. Hij stelt regelmatig het wangedrag van de president aan de kaak. Toen de invasie in Oekraïne begon, was Kasparov dan ook zeer kritisch. Hij riep het Westen op tot zeer strenge economische sancties om Rusland tot inkeer te brengen.

Na een onbetwiste meester in het schaken te zijn geweest, strijdt Kasparov nu met lef op het politieke veld.