Wat heeft de Olympische fakkeltocht met nationaalsocialisme te maken?

Over het algemeen wordt de olympische fakkeltocht gezien als een belangrijk onderdeel van de start van een nieuwe Olympische Spelen, met video's van atleten, vrijwilligers en kinderen die de fakkel korte tijd mogen dragen. Maar wist je dat deze nu zo gekoesterde traditie een heel duister oorsprongsverhaal heeft? Laten we teruggaan naar de jaren 1930...

Berlijn werd in 1931 aangewezen als gaststad voor de Spelen van 1936, voordat Adolf Hitler en de nazi-partij aan de macht kwamen.

Hitler wilde er alles aan doen om ervoor te zorgen dat de Spelen van 1936 de vorige editie, die in 1932 in Los Angeles werden gehouden, zouden overtreffen. Daarom werd een gloednieuw stadion met 100.000 zitplaatsen in gebruik genomen om de meeste evenementen te organiseren.

1936 zag het begin van een nieuwe technologie die Hitler en de nazi's graag wilden gebruiken. Onder leiding van filmmaakster Leni Riefenstahl werden de spelen gefilmd en omgezet in een nazi-propagandafilm.

Dit zou het debuut van Nazi-Duitsland op het internationale toneel worden en Hitler was bereid om alles uit te geven wat nodig was om zijn nieuwe ideologie onder de aandacht te brengen. Zo gaven de nazi's het equivalent van $ 500.000.000 uit aan hun nieuwe stadion en infrastructuur, veel meer dan alle vorige organiserende landen.

Net als bij het financiële aspect van de Spelen waren Hitler en de nazi-propagandamachine tot alles bereid om Duitsland en het Derde Rijk te promoten.

Een van de sleutelfiguren achter de Olympische Spelen van 1936 was Carl Diem, een sportbestuurder die bekend stond om zijn organisatorische vaardigheden en die ook de fakkeltocht bedacht.

Diem stelde de fakkeltocht voor als een manier om enthousiasme te creëren voor de Spelen, maar Hitler zag het tevens als een kans om zijn nieuwe nazi-partij op het internationale toneel te laten zien.

Onderdeel van Hitlers ideologie was het concept van de Arische mens, waarbij de theorie was dat de Ariërs een superieur ras waren en het verdienden om over de wereld te heersen. De nazi's geloofden dat een deel van de geschiedenis van de Ariërs gebaseerd was op het oude Griekenland, iets wat Hitler graag wilde tot uitdrukking wilde brengen met de fakkeltocht, die dus in dat jaar voor het eerst plaatsvond tijdens de Olympische Spelen.

In zijn commentaar op de olympische fakkel zei Hitler: "De sportieve, ridderlijke strijd wekt de beste menselijke eigenschappen op. Het scheidt de strijders niet, maar verenigt ze in begrip en respect. Het helpt ook om de landen te verbinden in de geest van vrede. Daarom mag de olympische vlam nooit sterven." Inderdaad, het was dus Hitler die bedacht dat de Olympische vlam eeuwig zou moeten branden.

De eerste Olympische fakkeltocht begon op 20 juli 1936 in Olympia, Griekenland. Tijdens de route werd de fakkel door Athene en Thessaloniki in Griekenland gedragen voordat hij door Sofia, Belgrado en Boedapest ging.

Na Wenen en Praag te hebben doorkruist, ging de fakkel uiteindelijk naar Duitsland. Hij bereikte zijn eindbestemming net op tijd voor het begin van de Spelen.

De nazi's waren erop gebrand om hun organisatorische vaardigheden te tonen met de estafette, door een zeer direct parcours aan te leggen en ervoor te zorgen dat elke loper gelijke tred hield. In totaal legde de fakkel 3187 km af met 3331 fakkeldragers, die naar verwachting allemaal hun bijna kilometer lange etappe in ongeveer vijf minuten zouden afleggen.

Op 1 augustus 1936 was de Duitse atletiekster Siegfried Eifrig verantwoordelijk voor het dragen van de fakkel tijdens de laatste etappe van de estafette. Hij betrad het olympisch stadion omringd door duizenden rood-wit-zwarte nazi-emblemen.

Ondanks alle inspanningen van de nazi-organisator verliepen de Olympische Spelen niet helemaal zoals gepland voor Hitler en zijn Arische ideologie. De Afro-Amerikaanse atleet Jesse Owens domineerde de Spelen en overtroefde de beste atleten die Duitsland kon vinden op het allergrootste podium.

Ondanks het twijfelachtige begin van de fakkeltocht, bleef de traditie bestaan. Sindsdien is er op elke Olympische Spelen een tocht geweest, te beginnen met de eerste Spelen na de Tweede Wereldoorlog in Londen. Het is belangrijk om de geschiedenis van deze traditie te begrijpen en inzicht te krijgen in waar het voor stond, ook al is de betekenis in de loop der tijd sterk veranderd.