Welke van deze Nederlandse culinaire hoogstandjes is jouw favoriet?

In de culinaire hoogstandjes van Nederland komen smaak en geschiedenis samen op het bord. Van hartige klassiekers die je hart verwarmen tot zoete lekkernijen die je laten watertanden, de Nederlandse keuken biedt uitzonderlijke smaken die generaties lang zijn gekoesterd.

Het eerste gerecht is erwtensoep, een typisch Hollands gerecht dat in de winter gegeten wordt. Het recept omvat groene erwten, vlees zoals varkenspoot, karbonade en speklap, samen met smaakmakers zoals laurierblaadjes, tijm en knolselderij. Na een paar uur pruttelen kan de erwtensoep geserveerd worden, met toevoeging van rookworst op het laatste moment.

De oorsprong van het woord 'Hutspot' dateert uit de zestiende eeuw. Destijds werd deze term gebruikt omdat de ingrediënten werden gehusseld in plaats van gestampt. Nu is het gerecht een bekende stamppot, bestaande uit aardappels, wortels en uien. Hoewel het woord hutspot ouder is dan het woord stamppot, wordt het nu specifiek gebruikt om dit menggerecht aan te duiden.

Hachee is een traditioneel stoofpotje gemaakt van runderstoofvlees, uien en een zuur element zoals azijn of wijn. De naam 'hachee' is afgeleid van het Franse woord 'hacher', wat hakken betekent. In de 17e eeuw was het gebruikelijk om stoofpotten te eten met verschillende soorten vlees, vis of gevogelte. Zelfs in de Middeleeuwen stond hachee vaak op het menu tijdens feestelijke buffetten. Traditioneel wordt hachee vaak geserveerd met rode kool en aardappelen, maar het kan ook gegeten worden met rijst of als onderdeel van een ovenschotel.

In Friesland werden aan het begin van de 19e eeuw al "kraampoffertjes" gegeten tijdens kraamfeestjes. Opmerkelijk genoeg ligt de oorsprong van de ouderwetse Hollandse poffertjes echter in Frankrijk. Aan het einde van de 18e eeuw werden ze gemaakt in een klooster waar ook hosties voor de kerk werden vervaardigd. Door een gebrek aan tarwebloem, gingen monniken experimenteren, en dat leidde tot de bekende poffertjes, aldus poffertjesontour.nl.

De stroopwafel, een typisch Nederlandse koek, werd al 200 jaar geleden in Nederland geproduceerd. In Gouda, de oorspronkelijke plaats van herkomst, waren er in de 19e eeuw wel honderd stroopwafelbakkers actief. Destijds werden ze armenkoeken genoemd omdat ze werden gemaakt van restjes koek en deeg.

Foto: Grooveland Designs / Unsplash

Goudse (of Gouda) kaas is wereldwijd een van de meest bekende en geconsumeerde kaassoorten. De geschiedenis van Goudse kaas gaat terug tot de 14e eeuw, toen het nog bekend stond als (zoetmelkse) "Stolkse" of "Stolwijkse" kaas. Dat duurde tot in de zestiende eeuw. Sindsdien heet het Goudse kaas en wordt deze beroemde kaas nog steeds op traditionele wijze geproduceerd.

Haring is een eeuwenoude traditie in Nederland. Sinds de vroegste bewoners visten mensen al op haring, voornamelijk voor eigen consumptie, aldus isgeschiedenis.nl. De periode waarin de 'Nieuwe Haring' wordt gevangen, strekt zich uit over zes weken, meestal van eind mei tot juli. Alle haring die tijdens deze periode wordt gevangen en voldoet aan bepaalde criteria, zoals een hoog vetgehalte en een traditionele bereidingswijze, wordt beschouwd als Nieuwe Haring. Zodra de haring gevangen is, wordt deze onmiddellijk gekaakt, gezouten en ingevroren om de kwaliteit te behouden.

Foto: Paul Einerhand / Unsplash

De vleeskroket kent een rijke geschiedenis die begint in 1705. De allereerste kroket, destijds bekend als "croquet", had de grootte van een ei en de vulling werd bereid zonder ragout, aldus vangeloven.com. In de 19e eeuw begon men gekookt restvlees te gebruiken om gepaneerde kroketten te maken, waardoor het vlees langer houdbaar was. In die periode werd de kroket beschouwd als een verfijnd tussengerecht.

Foto: Jan van Bizar / Pexels

Het Bakkerijmuseum in Hattem meldt dat de traditie om beschuit met muisjes te eten halverwege de negentiende eeuw begon. Aanvankelijk werden de beschuiten vooral gegeten met een dikke laag suiker. Later werden de beschuiten bestrooid met anijszaadjes en bedekt met een dikke laag suikerglazuur. Deze suikerglazuurde zaadjes kregen de naam muisjes, vanwege hun gelijkenis met muizen, compleet met hun kleine staartjes, aldus het AD.

Foto: Marjon Besteman / Pixabay

In de late middeleeuwen ontstond er onder arme mensen een traditie om na de jaarwisseling bij deuren langs te gaan en de bewoners een gelukkig nieuwjaar te wensen. Als dank voor de goede wensen ontvingen ze iets te eten, vaak in de vorm van een oliekoek. De evolutie van de oliekoek naar de oliebol houdt vooral verband met de hoeveelheid olie die werd gebruikt. Met de komst van de frituurpan konden er prachtige ronde bollen gemaakt worden.

Foto: Marjon Besteman / Pixabay

Vanaf de zestiende eeuw begonnen boeren in Zuid- en Midden-Limburg met het maken van stroop als huisnijverheid. Dit was een manier om overtollig fruit te conserveren voor de winterperiode. Naast vruchtenstropen van appel en peer is ook de variant gemaakt van pure suiker erg populair.

Om de fruitstroop te maken worden de vruchten gekookt en het sap wordt eruit geperst. Vervolgens wordt het sap ingekookt tot de gewenste dikte. Deze vruchtenstropen hebben een zoete en fruitige smaak.

Foto: Rita und Mitt / Pixabay

De oorsprong van de vlaai ligt in Zuid-Duitsland, in de buurt van de Bodensee. Daar werden in de Middeleeuwen restjes brooddeeg en fruit samen gebakken, wat bekend stond als "Fladen". Het was een duurzame lekkernij die we in Limburg verfijnd hebben.

Een authentieke Limburgse vlaai heeft een platte deegbodem van ongeveer 30 centimeter, aldus bisschopsmolen.nl. Het deeg van een vlaai is luchtiger en lijkt meer op brooddeeg, terwijl het deeg van een taart juist meer op koekdeeg lijkt. De vulling van een vlaai bestaat meestal uit rijst of fruit, zoals pruimen, kersen, abrikozen of kruisbessen. Een traditionele Limburgse vlaai is volledig gebakken, zonder toevoeging van slagroom. Tegenwoordig genieten veel mensen echter van een vlaaipunt met een heerlijke toef slagroom er bovenop.

Foto: Mark Craemers / Pixabay

Kruidnoten, ook wel (onterecht!) pepernoten genoemd, zijn kleine koekjes in de vorm van een flinke knikker. Ze worden met name voor en tijdens het Sinterklaasfeest gegeten. Volgens Margriet ligt de oorsprong van de kruidnoot in de tijd dat de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) verschillende specerijen uit Nederlands-Indië importeerde.

Foto: Lafynyx / Pixabay

Let op: officieel zijn pepernoten de zachte, vierkante koekjes die naar taai taai smaken en moet je de ronde, harde koekjes kruidnoten noemen! Peper- en kruidnoten worden gemaakt met hoofdzakelijk roggebloem, honing en gemalen anijs. Daarnaast worden ze, afhankelijk van de soort, op smaak gebracht met een verscheidenheid aan specerijen, waaronder kardemom, kaneel, gember en korianderzaad.

Foto: M. Minderhoud / Wikimedia

Het kenmerkende Nederlandse broodbeleg is chocolade hagelslag. Oude geschriften in het Stadsarchief Amsterdam onthullen hoe hagelslag een eeuw geleden werd gemaakt. Deze schriften, die dateren uit ongeveer 1920 tot 1940, zijn gevuld met handgeschreven recepten, losse schetsen van apparatuur en andere notities, aldus quest.nl.

De rijke culinaire tradities van Nederland weerspiegelen een smaakvol erfgoed dat door de eeuwen heen is ontstaan. Van de hartige smaken van hachee en Goudse kaas tot de zoete verleidingen van stroopwafels en pepernoten, deze gerechten vertellen het verhaal van de Nederlandse keuken en cultuur.

Foto: bitterballen, door Peter Skitterians / Pixabay