Telegramoprichter Pavel Durov: de Russische miljardair die tegen Poetin is

Pavel Durov werd in 2012 door The Huffington Post de 'Russische Mark Zuckerberg' genoemd. Hoewel hij in het Westen geen bekende persoonlijkheid is, heeft de tech-magnaat een belangrijke berichten-app op zijn naam staan: Telegram.

Dankzij de mogelijkheid tot anonimiteit en een wijde verspreiding van je berichten is Telegram een constant probleem geweest voor Vladimir Poetin en andere autoritaire regeringen over de hele wereld.

Met een fortuin geschat door Forbes op ongeveer 15 miljard dollar, wat is het verhaal achter deze vegetarische en geheelonthouder tech-magnaat?

Pavel Durov werd geboren in St. Petersburg (Leningrad tijdens de Sovjet-Unie) in 1984. Zijn vader was hoogleraar filologie aan de St. Petersburg State University.

Grappig genoeg werkte Vladimir Poetin, een andere alumnus van de St. Petersburg State University, in de jaren negentig in diezelfde universiteit toen Durovs vader hoofd was van de afdeling Klassieke Filologie.

Afgebeeld: Poetin onthult een monument voor Anatoly Sobchak, voormalig professor aan de St. Petersburg State University.

Pavel Durov studeerde in 2006 af aan de universiteit. Rond dezelfde tijd dat Mark Zuckerberg begon met Facebook, startten Durov en zijn broer Nikolai het populaire Russische sociale-mediaplatform Vkontakte.

Vkontakte, beter bekend als VK, werd in eerste instantie geïnspireerd door het toen opkomende sociale mediaplatform Facebook. Het viel echter al snel op omdat het veel minder regels had waaraan de gebruikers moesten voldoen.

Durov is regelmatig in in botsing gekomen met de autoriteiten. De eerste keer was in 2011, tijdens de landelijke parlementsverkiezingen voor de Doema, het Lagerhuis van het parlement.

Volgens de New York Times weigerde Durov het verzoek van de Russische regering om de pagina's van oppositiepolitici van zijn platform 'VK' te verwijderen.

Durov reageerde door een foto op Twitter te plaatsen van een hond in een hoodie met zijn tong uitgestoken. De politie stuurde als vergelding een SWAT-team naar zijn huis.

Het was na dit incident, schrijft The New York Times, dat Durov zich realiseerde dat hij geen veilige manier had om met zijn broer en zakenpartner te communiceren. En dus kwamen de twee op het idee om Telegram te ontwerpen. Het werd in 2013 gelanceerd.

De spanningen tussen het platform 'VK' en de Russische regering hielden jarenlang aan. Tijdens het begin van de annexatie van de Krim weigerde Durov informatie over pro-Oekraïense demonstranten te overhandigen.

De Russische tech-magnaat weigerde eveneens de pagina van oppositieleider Alexei Navalny te blokkeren van het sociale-mediaplatform.

Uiteindelijk kochten ondernemers in de cirkel rondom Poetin 48% van 'VK' en dwongen ze Durov om zijn aandelen te verkopen en het bedrijf te verlaten.

Durov ging in ballingschap in Saint Kitts and Nevis, een land in de Cariben, waar hij uiteindelijk het staatsburgerschap verkreeg.

Foto: Holger Woizick / Unsplash

Tijdens deze period stortte hij zich volledig op Telegram. Het platform, met zijn belofte van end-to-end encryptiecommunicatie (en dus anonimiteit), is nuttig gebleken voor politieke dissidenten in autoritaire landen zoals Iran, China of Cuba.

Het lakse toezicht op Telegram is echter ook onder vuur komen te liggen. De VS en EU hebben het platform ervan beschuldigd dat het fake nieuws, haat-zaaiende uitspraken en illegale praktijken bevordert.

Telegram werd in Rusland van 2018 tot 2020 verboden door een rechterlijke uitspraak. Demonstranten gingen de straat op om de beslissing aan te kaarten. Ze hadden letterlijke iconen van Pavel Durov als een heilige gemaakt.

Telegram, dat volgens het tijdschrift TIME een miljard downloads heeft overtroffen, is het zoveelste slagveld geworden in de Russisch-Oekraïense oorlog.

Sommigen, waaronder Navalny, hebben Telegram ervan beschuldigd dat het samenspant met het Kremlin, omdat de app een kanaal voor 'slim stemmen' had verboden tijdens de laatste regionale verkiezingen.

De app is nog steeds een favoriet van Russische dissidenten en Oekraïners. Autoriteiten in Kyiv, zoals president Zelenski, hebben officiële kanalen om de mensen te informeren. Pavel Durov is dan ook een machtig man in deze tijd van (informatie-)oorlog.