Een zombie-apocalyps: kan dat echt gebeuren?

Om de een of andere reden heeft het idee van de levende doden de mensheid altijd al gefascineerd. De afgelopen decennia is met het ontstaan van populaire tv-shows als 'The Walking Dead' of films als '28 Days Later' en 'Zombieland' de populariteit van zombies alleen maar toegenomen.

Maar misschien genieten we zo van het idee van zombies omdat we diep vanbinnen weten dat ze niet echt bestaan... of toch wel? Zou een zombie-apocalyps echt kunnen plaatsvinden?

Voordat we ons verdiepen in de vraag of zombies echt zijn, laten we eerst eens kijken naar de geschiedenis van de ondoden. Volgens History.com was de eerste beschaving die zich zorgen maakte over de levende doden waarschijnlijk die van de oude Grieken.

Archeologen ontdekten oud-Griekse graven met menselijke skeletten verzwaard met zware voorwerpen en stenen in wat volgens sommigen een poging was om de doden onder de grond te houden.

Later, in de 17e en 18e eeuw, begon volgens History.com in Haïti het concept van zombies echt zijn moderne vorm aan te nemen.

Toen honderden slaven door de Fransen uit Afrika werden meegenomen naar Saint-Domingue, het huidige Haïti, was het sterftecijfer onder de slaven extreem hoog. Hun afschuwelijke omstandigheden deden de slaven geloven dat ze na hun dood weer tot leven zouden komen en opnieuw vrij zouden leven in Afrika.

Na verloop van tijd veranderde dit concept echter, en de legendes ontwikkelden zich in voodoo. Velen geloofden dat een voodoobeoefenaar, een bokor genoemd, de doden kon opwekken en zelfs de ondoden kon betoveren om kwade handelingen uit te voeren. Het moderne woord voor zombie vindt zijn oorsprong in het Congolese woord 'nzambi', dat 'geest van een dode' betekent.

Over het algemeen kwamen verhalen over de levende doden vooral in Haïti voor. Maar na 'White Zombie', de eerste film over het onderwerp in 1932, en vervolgens de cultklassieker 'Night of the Living Dead' vond het concept zombies een belangrijke plaats in de wereldwijde popcultuur.

Als je een fan bent van het zombiegenre, dan heb je vast wel meer dan eens nagedacht over de zombie-apocalyps en of zo'n scenario echt zou kunnen plaatsvinden.

Kan iemand in een catatonische toestand rondlopen, en alleen maar bezig zijn met eten? Geloof het of niet, maar ja! Maar dan wel een zieke en zeker niet een persoon die overleden is. Er bestaan verschillende aandoeningen die bij patiënten zombie-achtige trekken veroorzaken.

Peter Cummings, neuropatholoog aan de Universiteit van Boston, is ook adviseur van de Zombie Research Society. Cummings zegt dat het syndroom van Klüver-Bucy een van die ziektes is die je doet denken dat, als je iemand zou zien die eraan lijdt, de zombie-apocalyps op het punt staat te beginnen.

In een interview met Global News sprak Cummings over het syndroom: "Het heeft een heleboel rare verschijnselen, er is hyperoraliteit [het verlangen om ongepaste objecten in je mond te stoppen], het onvermogen om objecten te herkennen, afgeleidheid en dementie ... in catatonische toestand kunnen patiënten behoorlijk gewelddadig worden."

Cummings had het ook over een andere zeldzame aandoening waardoor patiënten zich als zombies gedragen: encephalitis lethargica. Volgens Global News zei Cummings dat een uitbraak van deze aandoening zich voordeed in 1918 in het kader van de Spaanse griepepidemie. Patiënten die aan de ziekte leden, hadden hallucinaties, raakten verdoofd en werden uiteindelijk catatonisch.

Cummings zei echter dat als de patiënten werden geprikkeld, door ze bijvoorbeeld op de schouder te tikken, degenen met encephalitis lethargica uit hun catatonische toestand zouden ontwaken en "door het lint zouden gaan."

Tel daar de schuifelende gang en de motorische gebreken van de patiënten bij op, en de symptomen deden hen overkomen als hoe wij ons de ondoden voorstellen. Cummings vertelde aan Global News: "Er bestaan echte dingen die de hersenen beïnvloeden om gedrag te veranderen waarbij je sociaal onaanvaardbare dingen doet."

Sommige experts geloven dat het virussen zijn die mensen in zombies kunnen veranderen. Dr. Ben Neuman, professor virologie aan de Universiteit van Reading, is een van hen. Dr. Neuman verklaarde aan Yahoo: "Er bestaan parasieten die er bijna in slagen om echte zombies te creëren."

Dr. Neuman ging verder: "Maar de echte weirdos die opgesloten zitten in de kelder van Moeder Natuur, zijn de virussen. Er zijn meer virussen dan we waarschijnlijk ooit zullen ontdekken, en ik durf te wedden dat ergens in de natuur zoiets gebeurt."

Dr. Neuman ging verder en zei dat hondsdolheid een goed voorbeeld is van een veel voorkomende ziekte die zombieachtig gedrag veroorzaakt: "Als je naar hondsdolheid kijkt, verandert het de manier waarop een hond zich gedraagt volledig. Het wordt doorgegeven door beten, leidt tot krankzinnigheid en stuiptrekkingen, en dus is het niet echt vergezocht."

Een andere veroorzaker van zombiegedrag zijn gifstoffen. Volgens Harvard Health Publishing ontdekte ethnobotanist Wade Davis (Universiteit van Harvard) in de jaren tachtig in Haïti een medische verklaring voor "zombie-achtige levende doden."

Davis ontdekte dat een neurotoxine in kogelvissen en andere dieren "de schijn van dood" wekte, maar dit effect was slechts tijdelijk. Foto: twee Haïtiaanse 'zombies'. Clairvius Narcisse en Francina aka Ti Femme werden beiden dood en begraven verklaard, maar keerden enkele jaren later levend en wel terug.

In een artikel in Harvard Health Publishing wordt gesteld dat "om een apocalyptisch (zombie)scenario op gang te brengen, er een infectieagens moet zijn en een efficiënte overdrachtsroute." Gifstoffen alleen en de hier besproken ziekten zijn dus niet besmettelijk genoeg om een zombie-apocalyps te veroorzaken.

Harvard Health Publishing stelt echter dat er één agens is dat iets kan veroorzaken dat in de buurt komt van zombieisme: prionen. In het artikel lezen we: "Prionen zijn eiwitten met een vreemde vorm die een abnormale vouwing van eiwitten in de hersenen veroorzaken. Kort gezegd veranderen ze de hogere denkcentra van de hersenen in een sponsachtige brij."

Foto: Tulemo / Wikimedia

Prionen veroorzaken kuru, een ziekte die beroemd werd toen een kannibalistische stam in Nieuw-Guinea, de Fore People, ermee besmet raakte. De leden van de stam liepen de ziekte op omdat ze menselijke hersenen aten.

De symptomen van kuru zijn: een slechte coördinatie, persoonlijkheidsveranderingen, spraakverlies en open wonden. Dit alles doet aan een zombie denken. Maar om een zombie-apocalyps van deze aard te laten plaatsvinden, zouden mensen een smaak voor hersenen moeten ontwikkelen vóór ze besmet raken met kuru.

Echte menselijke zombies bestaan waarschijnlijk niet, tenzij ze zich schuilhouden in een verborgen uithoek van de aarde die we nog moeten ontdekken. Maar wetenschappers en artsen kunnen een pandemie die zombieachtige symptomen veroorzaakt niet helemaal uitsluiten.

Dr. Steven Schlozman, een zombieliefhebber en professor psychiatrie aan de Harvard Medical School, vertelde aan Harvard Health Publishing dat "een echte zombie-apocalyps niet hoog op onze lijst met zorgen zou moeten staan". Hij vervolgde: "Ik zeg altijd dat we mensen zijn, dus we hebben genoeg manieren om onszelf te doden zonder zombies."