40.000 jaar oud zombievirus uit permafrost is 'wakker' gemaakt

Volgens een studie die in februari 2023 is gepubliceerd, hebben wetenschappers verschillende oude virusstammen nieuw leven ingeblazen. Deze oude virussen komen uit monsters van de Siberische permafrost in Rusland.

Jean-Michel Claverie is emeritus hoogleraar geneeskunde en genomica aan de universiteit van Aix-Marseille en jaagt al tientallen jaren op oude ziekteverwekkers om inzicht te krijgen in "de risico's van bevroren virussen", aldus CNN.

Foto: NASEM_Health / YouTube

Claverie vertelde Katie Hunt van CNN dat hij op zoek was naar "zombievirussen" in de monsters die waren genomen uit de Siberische permafrost in Rusland.

De professor uit Aix-Marseille bestudeert volgens Hunt een heel bijzonder type virus dat hij voor het eerst ontdekte in 2003.

Foto: NASEM_Health / YouTube

Ze staan ook wel bekend als gigantische virussen. Ze zijn veel groter dan de typische variëteit en zichtbaar onder een gewone lichtmicroscoop. "Dit maakt hen een goed model voor dit soort laboratoriumwerk", schreef Hunt.

"Zijn pogingen om virussen te vinden die bevroren zijn in permafrost, werden deels geïnspireerd door een team van Russische wetenschappers dat in 2012 een wilde bloem nieuw leven inblies uit een 30.000 jaar oud zaadweefsel. Het was gevonden in het hol van een eekhoorn," voegde de CNN-journalist eraan toe.

Foto: Maria Khoreva / Wikimedia

In 2014 waren Claverie en zijn team van wetenschappers in staat om met succes een virus dat ze in permafrost ontdekten, nieuw leven in te blazen door het in een celcultuur te brengen.

Foto: NASEM_Health / YouTube

Claverie blies in 2015 een tweede virus uit de oudheid nieuw leven in. Zijn artikel uit februari in het tijdschrift 'Viruses' meldt dat de professoren meerdere soorten prehistorische virussen tot leven hadden gewekt.

"Claverie en zijn team isoleerden verschillende stammen van het oude virus uit meerdere permafrostmonsters genomen uit zeven verschillende plaatsen in Siberië en toonden aan dat ze elke gekweekte amoebecel konden infecteren", schreef Hunt.

"Die nieuwste stammen omvatten vijf nieuwe families van virussen, naast de twee die hij al eerder nieuw leven ingeblazen had", vervolgde de CNN-journalist.

De oudste van de virussen die door Claverie en zijn team tot leven werden gewekt, was volgens Hunt ongeveer 48.800 jaar oud. De 'jongste' was 27.000 jaar oud.

De ontdekkingen van Claverie worden door velen met argeloze nieuwsgierigheid bekeken, maar de professor gelooft dat zijn werk een reëel gevaar onthult dat in de toekomst op de loer kan liggen voor de mensheid, aldus Hunt.

"We beschouwen deze amoebe-infecterende virussen als surrogaten voor alle andere mogelijke virussen die zich in de permafrost kunnen bevinden", vertelde Claverie aan CNN.

"We zien de sporen van vele, vele, vele andere virussen", vervolgde Claverie. “Dus we weten dat ze er zijn. We weten echter niet zeker of ze nog in leven zijn."

"Als de amoebe-virussen nog in leven zijn, is er geen reden waarom de andere virussen ook niet nog in leven zullen zijn. Ze kunnen dan hun eigen gastheren infecteren", voegde de professor eraan toe.

De Global Alliance for Vaccines and Immunization (GAVI) heeft de potentiële dreiging van het ontdooien van de permafrost erkend. Die dooi wordt veroorzaakt door klimaatverandering.

De theorie dat smeltend permafrost oude virussen op nieuwe gastheren zou kunnen overbrengen, is niet zo vreemd als het op het eerste gezicht lijkt.

Een artikel in 'One Earth' in 2022 concludeerde dat een groot deel van de permafrost op aarde "een opslagplaats is van voornamelijk onbekende micro-organismen en virussen, waarvan velen levensvatbaar kunnen zijn."

Nog zorgwekkender dan de gedachte aan smeltende permafrost die mensen kan infecteren met oude virussen, is het feit dat het al eens gebeurd is.

Volgens het station NPR dacht men in 2016 dat een mysterieuze uitbraak van miltvuur in Siberië was veroorzaakt door het ontdooien van permafrost.

Wetenschappers schreven in 2016 dat ambtenaren niet precies wisten hoe de uitbraak was begonnen. De huidige hypothese is bizar maar mogelijk: een hittegolf deed de bevroren grond ontdooien en onthulde zo een rendierkarkas dat tientallen jaren geleden was besmet met miltvuur.

Foto: siberian_times / X

"Sommige wetenschappers denken dat dit incident een voorbeeld kan zijn van wat klimaatverandering in toenemende mate in de toendra naar boven kan brengen", vervolgde NPR.

Foto: @siberian_times / X

Volgens NPR ontdekten Russische functionarissen later dat de miltvuuruitbraak werd veroorzaakt door het ontdooien van een 75 jaar oud rendierkarkas.

De permafrostlaag waarin de rendieren al tientallen jaren begraven lagen, smolt door een hittegolf in de zomer. De ziektekiemen van de besmette karkassen waren uiteindelijk verantwoordelijk voor de besmetting van grazende rendieren in de omgeving, aldus NPR.

Hoewel dit scenario niet bewees dat oude virussen mensen kunnen infecteren, toonde het wel aan dat de gevaren die schuilen in de permafrost van de aarde lelijk de kop op kunnen steken.