Vechten om te overleven: het leven in Afghanistan onder de Taliban

De Taliban verrasten de wereld toen ze op 15 augustus 2021 Kaboel innamen en weinig of geen tegenstand ondervonden van de troepen van voormalig president Ashraf Ghani.

De extremistische groepering slaagde er uiteindelijk in weer aan de macht te komen, nadat de VS het regime in 2001 met een militaire invasie ten val hadden gebracht naar aanleiding van de aanslagen op het World Trade Center.

In mei 2021 trokken de Verenigde Staten hun troepen terug. De 20 jaar durende oorlog van Amerika eindigde, maar er kwam een andere crisis voor in de plaats: economische ineenstorting.

De crisis werd veroorzaakt door het bijna onmiddellijk verdampen van miljarden dollars aan buitenlandse hulp, sancties tegen de leiders van de Taliban en het bevriezen van de Afghaanse deviezenreserves door de VS.

Ongeveer de helft van de hele bevolking van het land, dat gelijk staat aan 18 miljoen mensen, heeft volgens de Verenigde Naties te kampen met ernstige voedselonzekerheid, en bijna 4 miljoen kinderen zijn ernstig ondervoed.

Tijdens de winter verschenen er officiële berichten over Afghaanse gezinnen die hun kinderen en nieren verkochten om aan geld te komen om te overleven.

Tot overmaat van ramp brachten een ernstige droogte en de krachtige aardbeving in juni 2022, waarbij meer dan 1100 Afghanen omkwamen en talloze anderen dakloos werden, het land dichter bij een humanitaire catastrofe.

Los van een verslechtering van de economische en fysieke veiligheid, brokkelen de mensenrechten onder het regime van de Taliban steeds verder af, vooral voor vrouwen en meisjes.

De VN-missie in Afghanistan bracht een rapport naar buiten met details over buitengerechtelijke executies, martelingen, willekeurige arrestaties en detenties. Ook meldde de organisatie schendingen van de fundamentele vrijheden van minderheidsgroepen zoals het Hazaravolk, een sjiitische bevolkingsgroep.

Het rapport toonde ook aan dat naarmate de Taliban de controle over grote delen van Afghanistan versterkten, er een onstuitbare toename was van gedwongen huwelijken en vrouwenslavernij.

Voor meisjes geldt een verbod om naar de middelbare school te gaan, wat zich volgens een UNICEF-rapport vertaalt in een verlies van minstens € 492 miljoen voor de Afghaanse economie in de afgelopen 12 maanden.

Het UNICEF-rapport merkt ook op dat als meisjes hun middelbare schoolopleiding zouden kunnen afmaken en als vrouwen aan de arbeidsmarkt zouden kunnen deelnemen, ze minstens € 5,32 miljard aan de economie van Afghanistan zouden bijdragen.

Het recht van vrouwen om toegang te krijgen tot werk en deel te nemen aan het openbare leven is aanzienlijk ingeperkt. Ze zijn van de meeste overheidsbanen geweerd of op hun salaris gekort en kregen te horen dat ze thuis moesten blijven en "een man moesten sturen om hun werk te doen," zo berichtte The Guardian.

Verder vaardigde de Taliban op 7 mei 2022 een verordening uit dat alle Afghaanse vrouwen in het openbaar hun gezicht moesten bedekken, wat betekent dat ze een boerka moeten dragen. Volgens de verordening zijn de mannelijke familieleden en werkgevers van de vrouwen de handhavers van deze wet. Als gezichten in het openbaar zichtbaar zijn, krijgen de vrouwen een boete en daarna gevangenisstraf.

In de hoofdstad Kaboel, en in enkele andere steden die volgens Afghaanse normen 'liberaler' zijn, protesteerden vrouwen tegen de maatregel. Ze kregen daar volgens verschillende media te maken met de Taliban, die hen arresteerden en bedreigden.

Een andere maatregel die door de Taliban wordt opgelegd en die door activisten een 'genderapartheid' wordt genoemd, is het feit dat vrouwen geen lange afstanden mogen afleggen zonder dat een mannelijke voogd hen begeleidt.

Mededirecteur Heather Barr van Human Rights Watch zei tegen persbureau AFP dat het bevel "vrouwen de mogelijkheid ontneemt om zich vrij te bewegen" en "te kunnen vluchten als ze thuis met geweld te maken krijgen."

Afghanen die zich identificeren als LGBT+ zijn gedwongen het land te ontvluchten. De achterblijvers worden geëlektrocuteerd, gemarteld en in sommige gevallen vermoord, schrijft Foreign Policy.

Uit gegevens van Verslaggevers Zonder Grenzen blijkt dat 43% van de Afghaanse mediakanalen in 2022 zijn gesloten. De Taliban heeft strenge censuur opgelegd op het nieuws in de media en op amusement.

Het land wordt zo een broeinest voor plaatselijke en internationale militante groepen. De moord op Al Qaeda-leider Ayman al-Zawahiri in Kaboel in 2022 is maar één voorbeeld van de relaties tussen de Taliban en jihadistische groepen.

Afghanistan is niet onmiddellijk is ontaard in een mislukte staat van waaruit transnationale terreurgroepen straffeloos aanslagen kunnen plegen. Desalniettemin groeit bij vooraanstaande Amerikaanse functionarissen van defensie- en inlichtingendiensten de bezorgdheid dat jihadistische groepen zich in die richting kunnen ontwikkelen.

Commandant-generaal Michael Kurilla van CENTCOM zei in de zomer van 2022 dat de VS over inlichtingen beschikken die bevestigen dat terreurgroepen binnen Afghanistan bezig zijn met het opzetten van trainingskampen.