Uithoudingsvermogen: hoe Rusland de oorlog in Oekraïne hoopt te winnen

Toen Vladimir Poetin opdracht gaf tot de invasie van Oekraïne deed hij dat met de gedachte dat Rusland een snelle overwinning zou behalen tegen geringe kosten. Maar op die manier verliepen de eerste dagen van de oorlog niet. De Oekraïners verzetten zich en de Russische troepen maakten zich al snel op voor een echt gevecht.

Volgens Poetin was het oorspronkelijke doel van de invasie de denazificatie en demilitarisering van Oekraïne, waarvan hij de beweegredenen toelichtte in een toespraak op de avond dat hij zijn strijdkrachten over de grens naar Oekraïne stuurde om Rusland en zijn volk te verdedigen.

"Het doel van deze operatie is het beschermen van mensen die nu al acht jaar te maken hebben met vernedering en genocide door het regime in Kyiv," verklaarde Poetin.

"Met dit doel voor ogen zullen wij strijden voor demilitarisering en denazificatie van Oekraïne, en voor berechting van degenen die talrijke bloedige misdaden tegen burgers hebben begaan, ook tegen burgers van de Russische Federatie", voegde Poetin eraan toe in zijn toespraak.

Poetins rechtvaardiging voor de oorlog sloeg op dat moment nergens op, maar het hielp westerse waarnemers wel te begrijpen wat hij met het conflict hoopte te bereiken. Toeschouwers konden erdoor ontcijferen wat Rusland kon definiëren als een overwinning in Oekraïne.

"Het verhaal van het Russische regime rond de overwinning in Oekraïne is rekbaar, opportunistisch en subjectief, en richt zich vooral op de perceptie van het Russische volk dat de behaalde overwinning de kosten van de oorlog rechtvaardigt," schreef Marnix Provoost van West Point.

Volgens Provoost is de oorlog van Rusland in de eerste plaats een politieke activiteit die zich niet hoeft te houden aan de tactische, operationele en strategische uitdagingen van een traditionele oorlog.

Dit idee wordt het best geïllustreerd door de veranderende aard van de verklaarde oorlogsdoelen van Rusland. Nadat de Russische troepen zich hadden teruggetrokken uit Noord-Oekraïne, kwam het zwaartepunt van de oorlog te liggen op het verkrijgen van controle over de Donbas, in plaats van de nazificatie en demilitarisering.

"Nu hij zijn campagne om de hoofdstad Kyiv en de tweede stad Charkiv te veroveren heeft opgegeven, zoekt Vladimir Poetin de militaire overwinning in het grotendeels Russisch sprekende oosten, waar hij Oekraïne ten onrechte beschuldigt van het plegen van genocide," schreef Paul Kirby van de BBC in een artikel van mei 2022.

Wilhelmine Preussen, een journalist van Politico, meent dat de strategie van Poetin in de Donbas mislukte en dit ertoe heeft geleid dat Rusland zijn verklaarde oorlogsdoelen nogmaals heeft bijgesteld. Vanaf dat moment wilde Rusland naast de Donbas ook Zuid-Oekraïne innemen, zoals Sergej Lavrov namens Moskou in juli 2022 verklaarde.

"We kunnen niet toestaan dat het deel van Oekraïne dat gecontroleerd wordt door Zelensky... wapens bezit die een directe bedreiging zouden vormen voor ons grondgebied," verklaarde Lavrov volgens BBC News in een interview met Margarita Simonjan van Russia Today.

Het nieuwe oorlogsdoel van Rusland zou verklaard kunnen worden met de theorie van Marnix Provoost dat de oorlog van Rusland een politieke oorlog is, en als zodanig eerder gedreven wordt door politieke noodzakelijkheden dan door de realiteit op het slagveld. Om de oorlog tegenover de bevolking te rechtvaardigen, moest Moskou zijn ambities uitbreiden en meer grondgebied innemen.

Het bereiken van dit doel is ook onmogelijk gebleken, niet in de laatste plaats omdat de Oekraïense strijdkrachten weigeren de strijd om hun grondgebied op te geven. Deze situatie werpt bij veel toeschouwers vragen op: hoe hoopt Rusland de oorlog in Oekraïne te winnen?

Provoost schreef dat oorlog pas stopt als beide partijen bereid zijn de vijandelijkheden te staken, en dat is iets waartoe de regering van Volodymyr Zelensky heeft aangegeven niet bereid te zijn voordat alle Russische troepen het Oekraïense grondgebied hebben verlaten, een eis waartoe ook de Krim behoort.

"Wij hebben deze weg gekozen. We willen gegarandeerde veiligheid. Elk territoriaal compromis zou ons als staat zwakker maken," verklaarde Zelensky in februari in een interview met BCC News.

De overwinning voor Rusland zou de ineenstorting van de Oekraïense bereidheid tot verzet vereisen. Dat zou alleen kunnen gebeuren als Rusland een enorme strategische doorbraak bereikt of als het zich voorbereidt op een veel langer conflict waarbij Poetins onmiskenbare voordelen in mankracht en aanleveringen een rol spelen.

"Poetin begon de oorlog door te wedden op een korte en beslissende campagne," schreef Eugene Rumer, directeur van de Carnegie Endowment for International Peace (CEIP), in een artikel waarin hij uitlegde hoe Rusland zijn oorlogsplannen aanpaste om op die manier de voorwaarden voor het uitroepen van de overwinning te scheppen.

"Een jaar later zet hij juist in op het omgekeerde: een lange oorlog voeren tegen Oekraïne, gebruikmakend van de voordelen die Ruslands omvang, veerkrachtige economie en relatieve veiligheid tegen vergelding hem bieden," vulde Rumer aan.

Nu de overwinning op het slagveld onhaalbaar blijkt, gelooft Rumer dat Poetin zich richt op een langaanhoudende oorlog waarbij hij het langer uithoudt dan zijn Oekraïense opponent. "Vanuit Poetins perspectief is dit waarschijnlijk een levensvatbare strategie voor de volgende fase van de oorlog."