Hoe Poetin profiteert van de 'Stalin-nostalgie' in Rusland

Ioseb dze Besarionis Dzjoegasjvili was een arme Georgische boer in het tsaristische Rusland. Hij had het geluk om een van de invloedrijkste personen van de 20e eeuw te worden. Je kunt van hem houden of hem haten, maar je kunt niet ontkennen dat Jozef Stalin een aantrekkingskracht heeft die Vladimir Poetin nu probeert te gebruiken en evenaren.

De Russische bevolking kan als behoorlijk nostalgisch worden gekenmerkt. Volgens een peiling van het Pew Research Center in 2017 zag 59% de ineenstorting van de Sovjet-Unie als een zeer slechte zaak.

Uit dezelfde peiling blijkt dat 58% van de Russische bevolking Stalins leiding over het land als zeer positief of overwegend positief beoordeelt. Dit cijfer ligt veel lager in andere voormalige Sovjetlanden.

Dit vormt een scherp contrast met bijvoorbeeld Michail Gorbatsjov, die slechts door 22% positief werd beoordeeld in dezelfde peiling.

Als we kijken naar de economische en sociale instabiliteit die het Rusland van na de Sovjet-Unie in de jaren 90 kenmerkte, is het goed te begrijpen waarom mensen heimwee hadden naar het verleden toen Moskou aan het hoofd stond van een van de machtigste naties ter wereld.

Poetin zelf beschouwt de val van de Sovjet-Unie als "de grootste geopolitieke fout van de 20e eeuw", aldus NBC News.

"Tientallen miljoenen van onze medeburgers en landgenoten bevonden zich plots buiten de grenzen van het Russische grondgebied", aldus de Russische leider in een toespraak in 2005.

Tijdens een interview met Hollywood-regisseur Oliver Stone sprak Poetin in verontschuldigende bewoordingen over Stalin, met het argument dat hij "een product van zijn tijd" was dat te veel verguisd werd door moderne, verwesterde ogen.

Vladimir Poetin werd geboren in 1952, slechts een paar maanden voor de dood van Stalin. Die voormalige Sovjetleider maakte echter een langdurige indruk, zowel in zijn thuisland als in de rest van de wereld.

Jozef Stalin werd de enige leider van de Sovjet-Unie in de jaren 1930 na de jaren van politieke rivaliteit, instabiliteit en collectieve besluitvorming die de beginjaren van de Sovjet-Unie kenmerkten.

De Sovjetleider wist zijn positie veilig te stellen door dissidenten, zoals Leon Trotski, te vervolgen met showprocessen en gevangenkampen in Siberië.

Stalin leidde de Sovjet-Unie door een proces van massale modernisering en industrialisatie, waardoor een arme, agrarische samenleving in een paar decennia veranderde in een supermacht op het wereldtoneel.

Tegelijkertijd werden er miljoenen mensen getroffen en stierven onder het autoritaire bewind van Stalin. Het meest opvallend was de Holodomor, de door mensen veroorzaakte hongersnood die miljoenen Oekraïners het leven kostte in de jaren 1930.

Stalin leidde de Sovjet-Unie tijdens de Tweede Wereldoorlog, in Rusland bekend als de Grote Vaderlandse Oorlog, en vocht zij aan zij met Groot-Brittannië en de Verenigde Staten tegen Nazi-Duitsland.

Stalingrad stond tot 1925 bekend als Tsaritsyn. Gedurende vijf maanden tussen 1942 en 1943 vond hier één van de dodelijkste veldslagen uit de geschiedenis plaats die meer dan 1.200.000 slachtoffers kostte.

Foto: het monument The Motherland Calls in Volgograd.

Troepen van de asmogendheden vielen Stalingrad aan en bombardeerden de volledige stad, waarbij 99% van de stad werd verwoest. Toch wonnen de Sovjets uiteindelijk de strijd en veranderden zo de loop van de Tweede Wereldoorlog.

De Sovjet-Unie leed veruit de grootste verliezen van alle andere landen tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar kwam uiteindelijk als overwinnaar uit de strijd. Stalingrad herinnert ons aan de offers die voor deze overwinning werden gebracht.

Stalingrad veranderde zijn naam in Volgograd in het begin van de jaren 1960 als onderdeel van een proces van 'destalinisatie' onder de regering van Nikita Chroesjtsjov. Velen in Rusland blijven echter nostalgisch naar de oude naam en zijn historische betekenis.

Poetin, die zijn best doet om zich de mythologie van de Tweede Wereldoorlog toe te eigenen, heeft de invasie van Oekraïne een oorlog tegen het nazisme genoemd. Je begint je hierdoor bijna af te vragen of de huidige president van Rusland zichzelf ziet als een soort 21e-eeuwse Stalin.