Qatar: al sinds 2010 een omstreden toernooi

Daar stond ie: Joseph Blatter met het verbazende papiertje in zijn hand. In december 2010 zag de wereld hoe, tot verwarring en ontsteltenis van veel voetbalfans, Qatar de organisatie van de 2022 FIFA World Cup in de wacht sleepte.

Hoe kon een land zonder enige geschiedenis op voetbalgebied zo'n belangrijke taak worden toevertrouwd? Laten we eens kijken naar de geschiedenis van de controversiële FIFA-stemmingen en andere controverses rondom de organisatie van het WK van 2022.

In 2010 hadden verschillende landen zich kandidaat gesteld om het WK van 2022 te organiseren. Japan, Australië, Zuid-Korea en de Verenigde Staten zaten in die groep. Uiteindelijk kwam Qatar echter als winnaar uit de bus met een absolute meerderheid van de stemmen in het 22 leden tellende FIFA-bestuur.

Qatar is een kleine natie in de Perzische Golf. Het ligt in de woestijn en het heeft nauwelijks een voetbalgeschiedenis. Qatar heeft zich zelfs nog nooit voor een wereldkampioenschap gekwalificeerd. Voor de meeste experts en fans was het dan ook een raadsel waarom Qatar ook maar werd overwogen als gastland voor het toernooi, laat staan gekozen.

Anderen vonden het helemaal geen raadsel. Veel critici wezen op de directeuren en financiers met veel olierijkdom die achter de kandidatuur van Qatar zaten. Ze suggereerden zelfs dat de stemmen gekocht waren. De Daily Mail berichtte in 2019 dat "het verstrekkende en en diepgaande corruptieonderzoek dat volgde een enorme schaduw werpt over het voetbal."

De beschuldigingen van corruptie binnen de FIFA-organisatie begonnen begin 2011. De Verenigde Staten, die de grootste concurrent van Qatar waren voor het WK 2022, begonnen een eigen onderzoek naar de biedprocedure.

In maart 2014 meldde de Daily Telegraph dat een bedrijf dat verbonden was aan Qatars campagne $1,2 miljoen betaald zou hebben aan FIFA-bestuurslid Jack Warner en zijn familie. De krant voegde daaraan toe dat de FBI een onderzoek had ingesteld naar Warner en zijn vermeende banden met de kandidatuurstelling van Qatar.

In 2019 waren 16 van de 22 FIFA-bestuursleden die hun stem op Qatar hadden uitgebracht "ofwel verbannen, beschuldigd van (of aangeklaagd wegens) criminele corruptie, betrokken bij FBI-zaken of beschuldigd van ethische overtredingen zonder een vonnis," aldus The Daily Mail.

In 2021 beschuldigde het Amerikaanse Ministerie van Justitie de vertegenwoordigers van zowel Rusland als Qatar ervan dat ze FIFA-functionarissen hadden omgekocht bij de verkiezingen van de WK's van 2018 en 2022. Deze beschuldigingen worden nog steeds door de FIFA onderzocht.

Reuters meldt dat de organisatoren van het WK in Qatar met kracht ontkennen dat er steekpenningen zouden zijn betaald.

Qatar was een onwaarschijnlijke keuze voor een voetbaltoernooi omdat er verschillende infrastructurele problemen in het land zijn. Zo zijn de weersomstandigheden in Qatar extreem.

De oplossing voor dat eerste, levensgrote probleem? Het toernooi werd verplaatst van de zomer naar november-december. Wegens andere verplichtingen van de profvoetballers is dit 'kersttoernooi' ingekrompen naar een tijdsduur van slechts 28 dagen.

Volgens ESPN zeiden verschillende belangrijke clubs dat de planning "onhandig en ongelegen is, maar dat ze geen andere keus hebben dan het te accepteren."

Dan is het ook nog het feit dat Qatar het kleinste grondgebied is dat ooit een WK voetbal heeft georganiseerd. Net boven Qatar komt Zwitserland, dat in 1954 het WK organiseerde, maar dat was anders omdat er maar 16 teams meededen; geen 32. Bovendien is Zwitserland nog steeds meer dan drie keer zo groot als Qatar.

De mensenrechtensituatie in Qatar is voortdurend bekritiseerd. Er zouden zo'n 6500 gastarbeiders onder erbarmelijke omstandigheden overleden zijn bij het bouwen van de flitsende nieuwe Qatarese voetbalstadions.

Amnesty International deed grondig onderzoek en constateerde dat vakbonden en samenscholingen voor de arbeiders verboden zijn. Ze spreken ook van 'dwangarbeid,' onmenselijke werkomstandigheden en verwaarlozing.

De organisatoren in Qatar worden steeds nauwlettender gevolgd nu het land in een diplomatieke crisis met zijn buurlanden zit. Vier Arabische naties - Egypte, Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein - boycotten Qatar omdat het land extremisten zou steunen. Reuters meldt dat Qatar ervan wordt beschuldigd radicale islamistische groeperingen en terroristen te herbergen.

Buitenlandse Zaken-minister Anwar Gargash van de Verenigde Arabische Emiraten schreef op Twitter: "De organisatie van het WK 2022 mag niet bezoedeld worden door de steun aan extremistische personen (organisaties)/terroristische figuren. Het beleid van Qatar moet worden onderzocht." De diplomatieke crisis rondom mogelijk extremisme in Qatar is het zoveelste probleem voor de FIFA.

Het is een delicate kwestie. We houden allemaal van voetbal, en de FIFA heeft nu eenmaal dit oord voor het WK gekozen. De situatie doet denken aan Argentinië onder dictator Videla in 1978. Oranje had een goede kans om wereldkampioen te worden (sterker nog, ze schopten het tot de finale tegen Argentinië), maar het land was in een vreselijke staat. Ook toen ging het team gewoon, zelfs al was er protest in Nederland.

In de moderne tijd heeft een staat als Qatar zijn PR goed voor elkaar. Oud-voetballers zoals Clarence Seedorf (foto) en Ronald de Boer, die allebei zakenbelangen hebben in de oliestaat, doen een goed woordje voor het land.

Captain Virgil van Dijk draagt een antiracismeband tijdens de wedstrijden in Qatar, zoals hij vaker heeft gedaan. Maar de 'One Love'-band, die expliciet om de bescherming van LGBTQ-gemeenschappen ging, die draagt hij niet. De FIFA heeft namelijk met een gele kaart gedreigd als hij dat doet.

Kortom, Oranje - en ook de Rode Duivels - doen gewoon mee met het toernooi en houden hun mening voor zich. In Nederland wijst iedereen naar elkaar: van topvoetballers kun je niet verwachten dat ze zo'n toernooi laten schieten, maar hadden de journalisten niet wat harder moeten roepen, of hadden de voetbalbonden moeten lobbyen? Niemand weet het, en dus gaat alles gewoon door.

Er zijn behoorlijk wat regels voor de fans die besluiten dit toernooi te bezoeken. Met een T-shirt met een regenboog erop kom je bijvoorbeeld het stadion al niet in. En een biertje kun je (buiten een paar VIP-zones) ook wel vergeten.

Qatarese hoogwaardigheidsbekleders maken er geen geheim van dat ze niet van homoseksuele mensen houden, hoe zeer de PR-medewerkers hen ook de mond willen snoeren. Ook is het niet verstandig om alleen als zwangere vrouw het land in te reizen, tenzij je een trouwboekje meeneemt.

Een Qatarese wet uit 2004 bepaalt dat het illegaal is om een relatie te hebben met mensen van hetzelfde geslacht. Er geldt een gevangenisstraf van één tot drie jaar voor dit 'vergrijp.' De Qatarese organisatie heeft er echter op aangedrongen dat iedereen in deze periode van het WK welkom zal zijn, ongeacht nationaliteit, geslacht en seksuele geaardheid.

De organisatie benadrukt wel dat het land een conservatieve cultuur heeft en dat de fans de plaatselijke regels moeten respecteren. Eén van die lokale regels is 'zich te onthouden van openbaar vertoon van affectie.' Veel fans zullen maar moeten zien wat ze daarvan willen maken.

Volgens de wet in Qatar is het een ernstige overtreding om in het openbaar dronken te zijn. De organisatoren hopen dat de fans zullen begrijpen dat ze in een conservatief land te gast zijn en hun gedrag zullen matigen.

Al met al is het een eigenaardige plek om een WK voetbal te vieren. Het zal vreemd zijn voor de teams, de voetbalbonden, journalisten en fans. In hoeverre het toernooi (en zijn uitzendingen op de Nederlandse en Belgische televisie) geboycot zal worden door de thuisblijvers, dat is nog maar de vraag.