Kan de Derde Wereldoorlog uitbreken als het Westen troepen naar Oekraïne stuurt?
Wat zou er gebeuren als westerse landen troepen sturen om Oekraïne te helpen? Zou dit het begin van het einde zijn? Zou het de Derde Wereldoorlog ontketenen?
Het is een interessante vraag die politieke leiders aan beide kanten van het conflict waarschijnlijk hebben gesteld. Het antwoord is niet zo duidelijk als je zou denken.
Vanaf het allereerste begin van de oorlog was het altijd duidelijk dat de Oekraïense bondgenoten in het Westen waarschijnlijk geen soldaten zouden sturen om Kyiv te helpen bij de verdediging van zijn grondgebied. Materiële steun was het enige waar de Oekraïners op konden rekenen.
Na zes maanden vertraging in Amerikaanse hulp nam de oorlog een wending in het voordeel van Rusland. Dit bracht de Franse president Emmanuel Macron ertoe publiekelijk te verklaren dat hij het sturen van Franse troepen naar Oekraïne eind februari 2024 niet zou uitsluiten.
Na een conferentie van Europese leiders in Parijs om de steun voor Oekraïne te vergroten, meldde de Franse president volgens de vertaling van The Kyiv Independent dat er geen consensus was bereikt over het inzetten van troepen naar het omstreden gebied.
"Op deze avond hebben we alles op een heel vrije en directe manier besproken. Er bestaat vandaag de dag geen steun of consensus om de verantwoordelijkheid te nemen om grondtroepen te sturen. Maar wat de opties betreft, mag niets worden uitgesloten", legde Macron uit.
"We zullen alles doen wat nodig is, zodat Rusland de oorlog niet kan winnen", vervolgde Macron. Uit zijn opmerkingen bleek duidelijk dat het idee om westerse soldaten naar Oekraïne te sturen tijdens de bijeenkomst was besproken. Bondgenoten bekritiseerden echter zijn plannen om eventueel troepen naar het betwiste gebied te sturen.
De Kyiv Independent merkte op dat de Verenigde Staten en verschillende Europese landen hun publieke standpunt herhaalden: er mogen geen soldaten worden gestuurd om Oekraïne te ondersteunen bij de verdediging tegen Rusland. Toch werd het idee openlijk besproken.
Volgens France 24 vertelde de Franse minister van Buitenlandse Zaken Stephane Sejourne aan de wetgevers in Frankrijk dat de opmerkingen van Macron van 26 februari alleen bedoeld waren om het debat aan te wakkeren en dat er geen plan was om troepen te sturen. Toch zijn anderen enthousiast over het idee.
Op 8 mei vertelde de Litouwse premier Ingrida Šimonytė aan Financial Times-journalist Andy Bounds dat haar land bereid was soldaten op trainingsmissie naar Oekraïne te sturen. Ook gaf ze aan dat ze daar al parlementaire toestemming voor had gekregen.
"Als we alleen maar aan de Russische reactie zouden denken, zouden we niets kunnen sturen," zei Šimonytė, verwijzend naar het feit dat Moskou de inzet van troepen naar Oekraïne als een provocatie zou beschouwen. "Elke week dreigt Rusland iemand met kernwapens te vernietigen."
De opmerkingen van Šimonytė kwamen op dezelfde dag dat twee hoge Russische functionarissen onthulden wat Rusland zou doen als westerse troepen naar Oekraïne zouden worden gestuurd. Dit gebeurde nadat Macron op 2 mei opnieuw zijn bereidheid om soldaten naar Oekraïne te sturen had bevestigd.
In een interview met The Economist werd Macron gevraagd of hij achter zijn verklaring stond dat hij mogelijk troepen naar Oekraïne zou sturen. Hij antwoordde: "Absoluut. Zoals ik al zei: ik sluit niets uit, want we hebben te maken met iemand [Poetin] die ook niets uitsluit."
"Rusland kan niet winnen in Oekraïne. Als Rusland in Oekraïne wint, zal er geen veiligheid meer zijn in Europa. Wie kan garanderen dat Rusland daar zal stoppen? Welke veiligheid zal er zijn voor de andere buurlanden?" aldus Macron.
Macron voegde eraan toe dat als Rusland de Oekraïense linies zou doorbreken en Kyiv om hulp zou vragen, de leiders zich "terecht zouden moeten afvragen" of ze troepen naar Oekraïne moeten sturen.
Woordvoerster Maria Zakharova van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken reageerde al snel op de opmerkingen van Macron. Ze zei: "Als de Fransen in het conflictgebied verschijnen, zullen ze onvermijdelijk doelwitten worden voor de Russische strijdkrachten", aldus geciteerd door Reuters.
De perssecretaris van het Kremlin, Dmitry Peskov, reageerde ook op de opmerkingen van Macron en zei: "Ze spreken over de bereidheid en zelfs de intentie om gewapende contingenten naar Oekraïne te sturen – wat in feite betekent dat ze NAVO-soldaten tegenover het Russische leger willen plaatsen."
"Dit markeert het begin van een volledig nieuwe fase van toenemende spanningen. Het is ongekend en vereist speciale maatregelen", voegde Peskov eraan toe.
Of Rusland zich uiteindelijk wel of niet zou richten op NAVO-soldaten in Oekraïne, is uiteraard onbekend. Het is echter ook onwaarschijnlijk dat de wereld ooit antwoord zal krijgen op deze vraag. NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg maakte op 8 mei duidelijk dat de NAVO geen plannen heeft om troepen naar Oekraïne te sturen.
"De NAVO is niet van plan troepen naar Oekraïne te sturen," zei Stoltenberg "Toen ik vorige week Oekraïne bezocht, vroegen de Oekraïners niet om NAVO-troepen – ze vroegen om meer militaire hulp".