Is Nederland een belastingparadijs?

Bij het woord 'belastingparadijs' wordt vaak gedacht aan tropische oorden zoals de Kaaimaneilanden. Andere mensen denken misschien aan Zwitserland, maar Nederland wordt niet vaak in dit rijtje genoemd. Toch zijn er een aantal redenen om aan te nemen dat ons koude kikkerlandje een walhalla is voor de belastingontwijker.

Begin 2023 werd bekend dat een Spaanse multinational overwoog om zijn hoofdkantoor naar Nederland te verplaatsen. Het gaat om het bouwbedrijf Ferrovial dat altijd veel projecten voor de Spaanse overheid uitvoert. De Spaanse overheid was op zijn zachts gezegd niet blij met het nieuws.

De Spaanse regering baalt omdat Ferrovial veel publiek geld verdient dat van de Spaanse belastingbetaler komt. Vervolgens wil het over dat geld zelf geen belasting betalen in zijn eigen land maar in Nederland waar de tarieven voordeliger zijn voor het bedrijf.

Een belastingparadijs is een land met eenvoudige regels omtrent belasting. Je hoeft niet zo veel geld te betalen over je inkomen, vermogen of winst. Daar profiteren dan vooral rijke mensen of grote bedrijven van. Meestal door op papier een bedrijf in dat land op te richten. Gewoon door hun bedrijf daar alleen maar te registreren.

Vaak moeten multinationals wel aan een aantal voorwaarden voldoen om een bedrijf te starten in Nederland. Er moet bijvoorbeeld iemand op de loonlijst staan of ze moeten een postbus hebben. Vandaar dat dit ook wel brievenbusfirma’s worden genoemd. Volgens de NOS telde Nederland in 2019 zo’n 12.400 brievenbusfirma's.

Foto: Ludger Aundrup / Pixabay

Nederland is volgens het AD dankzij de gunstige fiscale regelingen enorm populair bij multinationals. Ons land hief tot 2021 bijvoorbeeld geen bronbelasting over royalty’s. Dit zijn vergoedingen voor het gebruik van intellectueel eigendom.

Bedrijven die hier veel voordeel bij hebben zijn volgens het AD bekende bands als U2 en The Rolling Stones. Maar ook Apple en Google hebben waardevol intellectueel eigendom. Denk hierbij aan programma’s of codes die ze hebben bedacht. Ook nu Nederland die bronbelasting wel heft, kan deze heffing nog steeds omzeild worden.

Vaak wordt gezegd in de media en de politiek dat Nederland van oudsher een handelsland is. Met veel landen hebben we belastingverdragen afgesloten.

Foto: Geralt / Pixabay

Voor grote bedrijven zijn vooral de dubbelbelastingverdragen interessant. Dit is een verdrag dat voorkomt dat een bedrijf in meerdere landen belasting betaalt over dezelfde economische activiteit.

Foto: Javier M / Unsplash

Vanwege deze verdragen is Nederland volgens de NOS de ideale plek om geld door te sluizen naar landen met hele lage belastingtarieven. Volgens de NOS bracht Google in 2019 ongeveer 128 miljard euro aan royalty’s vanuit Nederland over naar Bermuda.

Dirk Schindler is hoogleraar Internationale Belastingheffing aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Hij stelt dat Nederland geen klassiek belastingparadijs is. "De winst komt nauwelijks in Nederland terecht. Nederland is meer een doorsluisland dan een belastingparadijs."

Foto: neelam279 / Pixabay

"Toch maakt dat de impact niet kleiner", zegt Schindler. "Nederland is een van de grootste doorvoerlanden ter wereld. We faciliteren het verschuiven van winst en het omzeilen van regels en belastingen."

Belastingontwijking is niet illegaal; belastingontduiking wel. Je zou dus kunnen zeggen dat er niets aan de hand is. Toch lopen veel landen dankzij deze Nederlandse constructie ontzettend veel geld mis.

Uit een onderzoek dat Action Aid in 2020 deed, bleek dat ontwikkelingslanden ieder jaar ruim 1,8 miljoen euro misliepen dankzij de brievenbusfirma’s in Nederland.

Helaas hebben deze belastingverdragen alleen maar voordelen voor rijke mensen en multinationals - niet voor de meeste Nederlandse ondernemers. Een bedrijf moet zich namelijk in meerdere landen kunnen vestigen om het geld te kunnen doorsluizen.

Afbeelding: Mathieu Stern / Unsplash

Kleine bedrijven en individuen, zoals de meeste in Nederland, betalen gewoon het volle tarief. Volgens het NRC is van elke euro die Nederlanders verdienen ruim 39 cent voor de belastingdienst en andere heffingen.

Foto: Fons Heijnsbroek / Unsplash

Belastingparadijzen als Panama of Bermuda heffen expres weinig belasting om vermogende bedrijven aan te trekken. Zoals financiële media hebben onderzocht, levert dat voor deze landen ontzettend veel geld op. Ondertussen heeft Nederland hier weinig voordeel aan. De staatskas wordt dankzij deze belastingverdragen nauwelijks gespekt.

De voordelige belastingconstructies van Nederland leveren ook niet meer werkgelegenheid op. Dit stelt Arjen Lejour, hoogleraar Belastingen en Overheidsfinanciën aan Tilburg University. "Het doorsluizen van geld gebeurt via de ruim 10.000 brievenbusfirma’s die ons land telt. Daar is nauwelijks iemand aan het werk."

Terwijl de voordelen beperkt zijn, zitten aan onze reputatie van belastingparadijs nogal wat nadelen, stelt professor Arjen Lejour. "We hebben internationaal een slechte reputatie. Bedrijven die zich hier vestigen worden al snel verdacht van belastingontwijking."

Foto: Bruno / Pixabay

"We kunnen er nog wel iets aan veranderen", zegt Arjen Lejour. "Veel bedrijven willen zich ook in Nederland vestigen vanwege andere mooie dingen die we te bieden hebben. Neem bijvoorbeeld onze hoogopgeleide bevolking of de haven en luchthaven."

Wie zijn degenen die het meest profiteren van Nederland 'doorsluisland'? Dat zijn de belastingadviseurs en fiscalisten. Zij zien graag dat alles blijft zoals het is, omdat de Nederlandse belastingconstructie hen werk oplevert, aldus Lejour.

Langzaam maar zeker is de Nederlandse overheid begonnen met het veranderen van de wet- en regelgeving omtrent belastingen. Zo wordt er volgens het AD nu wel bronbelasting geheven op rente- en royaltystromen.

Foto: Clay Banks / Unsplash

Daarnaast meldt het AD dat Nederland is gedaald in de lijst van belastingparadijzen. We stonden eerst op de achtste plaats en zijn nu gedaald naar nummer 12.

In 2020 werd Nederland nog flink op de vingers getikt door de Europese Commissie. Nederland moest van Europa stappen ondernemen om het de belastingontwijker moeilijker te maken.

In 2022 meldde Brussel volgens de NOS dat ze Nederland niet meer zien als belastingparadijs. De maatregelen die genomen zijn om fiscale sluiproutes via Nederland af te snijden, waren in hun ogen voldoende.

Al is Nederland gezakt in de lijst met belastingparadijzen, er zijn er nog steeds bedrijven die handig gebruik maken van de fiscale voordelen. Hierdoor loopt het land waar het bedrijf oorspronkelijk gevestigd zat, heel veel belastinginkomsten mis.

Foto: Stux / Pixabay