Is het mogelijk dat de EU en de VS verliezen van Rusland in Oekraïne?

Oekraïne heeft de steun van de Verenigde Staten en de Europese Unie nodig om weerstand te bieden aan de Russische invasie. Hoewel de militaire bijdrage misschien niet groot is, is het moreel belangrijk dat democratische mogendheden Oekraïnes strijd tegen Rusland steunen. En het is ook van groot belang dat de economische sancties tegen Poetin gehandhaafd blijven.

Toch is er een mogelijkheid dat de VS en Europa voor Rusland zullen buigen.

De te verwachten tekorten aan Russisch gas hebben de Europese Unie er al toe aangezet maatregelen te nemen om het energiegebruik in de industrie en in particuliere huishoudens te beperken. De angst om niet de verwarming aan te kunnen zetten kan de stemming van het Europese publiek sterk beïnvloeden.

Energietekorten kunnen tot industriële problemen leiden en de oorlog genereert een op hol geslagen inflatie. De ontevredenheid onder de bevolking is groot, en peilingen suggereren dat Giorgia Meloni (foto) van de extreemrechtse Fratelli d' Italia de verkiezingen zou kunnen winnen. Dit zou een radicale politieke ommekeer betekenen in een van de leidende landen van de Europese Unie.

Zoals een artikel in Politico (door Hanna Roberts en Giorgio Leali) samenvatte, besloot Giorgia Meloni een uitgesproken anti-Poetin en pro-Oekraïne houding te vertonen om in de ogen van het electoraat aanzien te winnen. Poetin is echter een leider die aanbeden wordt door extreemrechts (anti-lgbti+, harde hand) en als Meloni zou regeren, zou ze dan niet de EU willen dwingen naar een vredesakkoord te streven, zelfs als dat een nederlaag voor Oekraïne zou betekenen?

Bovendien zal Giorgia Meloni om aan de macht te komen vrijwel zeker een akkoord moeten bereiken met Poetins oude vriend Berlusconi en Salvini, wiens haat-liefdeverhouding tegenover de Russische leider afhangt van hoe de wind waait.

Het Italiaanse dagblad La Stampa heeft zelfs gemeld dat een ambtenaar van de Russische ambassade in Rome een ontmoeting had met een medewerker van Matteo Salvini (leider van de rechts-populistische Lega Nord) om te informeren naar de val van Mario Draghi's regering. Uiteindelijk moest Draghi, een overtuigd anti-Poetinist, aftreden als premier.

Een andere variabele (meer op middellange termijn, maar wie weet hoe lang de oorlog zal duren?) zou de overwinning van Donald Trump bij de presidentsverkiezingen van 2024 kunnen zijn.

De goede verstandhouding tussen Trump en Poetin gaat ver terug, hoewel de Amerikaanse tycoon er nu (om voor de hand liggende redenen) discreet over is. Bovendien is Trump in zijn buitenlands beleid een voorstander van isolationisme. Laat de wereld voor zichzelf zorgen en laat de Verenigde Staten zijn eigen gang gaan.

Of Trump weer aan de macht komt hangt van veel factoren af: er is in de gelederen van de Republikeinen een verzet in opkomst om dat te verhinderen, maar de magnaat heeft een trouw leger volgelingen dat hem kan helpen de voorverkiezingen te winnen. In dat geval zou de mogelijkheid weer bestaan.

Als deze extremisten aan de macht komen zal dat onder meer komen omdat de mensen bang en oorlogsmoe zijn. Het conflict koste wat kost stoppen (zelfs als dat betekent dat je Zelensky moet laten vallen) kan een idee zijn dat weerklank zal vinden bij de publieke opinie in Europa en de Verenigde Staten.

Misschien kan Rusland profiteren van een straffe winter. Het hielp al eens bij de overwinning van Napoleon en ook om de nazi’s tegen te houden. Een Europa met energietekorten en angst is een broedplaats voor overgave.

Afbeelding: Viktor Brystov / Unsplash

Poetin is zich terdege bewust van al deze uitputtingsfactoren en is daarom voorbereid op een lange oorlog. En vooralsnog lijkt het er niet op dat dit conflict de Russische leider binnenlandse steun kost.

En voeg daar nog een factor aan toe: de wereld is groter dan de Verenigde Staten en de Europese Unie. En Poetin heeft hartelijke, vriendschappelijke of op zijn minst voldoende goede betrekkingen met enkele landen die nog steeds sterke handel onderhouden.

Het kwam in Europa en de VS als een verrassing dat een politiek leider als Lula in een interview met TIME beweerde dat Zelensky "even schuldig" was aan de oorlog als Poetin. Hij gaf ook de NAVO de schuld van het conflict. Zijn woorden worden gedeeld door veel politieke leiders en gewone burgers in Latijns-Amerika en elders.

In Latijns-Amerika, grote delen van Azië (met machten als India en China voorop) en landen in Afrika is de oorlog in Oekraïne een ver-van-mijn-bedshow en wordt hij niet gezien als een reden om de betrekkingen met Rusland te verbreken.

Het is niet duidelijk dat het Europese of Amerikaanse publiek bereid is de prijs te betalen voor een conflict als dat in Oekraïne. Heldendom en opoffering, als het binnengevallen land niet het eigen is, is een moeilijke zaak. Zelensky kan de laatste held van het verzet zijn.

Het is dus zeer aannemelijk dat het idee van onderhandelingen met Rusland aan kracht zal winnen ten koste van de territoriale integriteit van Oekraïne. Zou dit een overgave zijn? Dat zal een ingewikkelde vraag zijn om over te debatteren.