Hoe voelen de Russen zich na 10 maanden oorlog en sancties?

Steeds meer Russen beginnen de pijn van de oorlog van Poetin te voelen. Het land is al tien maanden in oorlog en het einde lijkt nog lang niet in zicht.

Internationale sancties hebben de economie van het land in hun greep. Daarnaast zorgen hernieuwde oproepen tot mobilisatie ervoor dat jongeren hun toevlucht buiten Rusland zoeken. Ze willen niet vechten in het Russische leger.

Hoe zit het met de mensen die nog steeds in Rusland wonen? Hoe denken zij over een oorlog waarin meer dan 80.000 Russische militairen zijn omgekomen en de reputatie van het land wereldwijd is verwoest?

"De stemming in Moskou en het land is nu buitengewoon somber, stil, geïntimideerd en hopeloos," zei de 34-jarige Lisa in een interview met CNN Moskou-verslaggevers Frederik Pleitgen, Claudia Otto en Anna Archen.

"De planningshorizon is zo laag als het maar kan," zei Lisa. "Mensen hebben geen idee wat er morgen of over een jaar kan gebeuren."

Westerse producten worden steeds schaarser in het land nu de sancties die zijn opgelegd aan het regime van Poetin ook effect beginnen te krijgen op Russische huishoudens.

"Vertrouwde goederen verdwijnen, beginnend met toiletpapier en Coca-Cola, eindigend met kleding..." zei Lisa. "Natuurlijk kun je hier allemaal aan wennen," vervolgde ze, maar ze zag niet in hoe de westerse sancties konden helpen om een einde aan de oorlog te maken.

Foto: H. R. Kocher / Unsplash

"Ik weet niet echt hoe dit helpt bij het oplossen van het conflict," zei Lisa. "Het treft gewone mensen, niet degenen die beslissingen nemen."

Het versterken van de negatieve gevolgen voor slecht internationaal gedrag is het doel van de sancties aan landen als Rusland. Als de regering van zulke staten niet zelf wordt geraakt, dan in elk geval de bevolking. Gewone mensen zullen daardoor een steeds slechtere moreel krijgen, zo redeneren de instituties die achter de sancties zitten. 

Het afsnijden van wereldwijde betalingssystemen, de toenemende beperkingen op handelsproducten en het verbod op de import van veel westerse technologische goederen hebben ervoor gezorgd dat Rusland zwaar lijdt onder het westerse sanctieregime.

Het land werd in november 2022 in een recessie geduwd en de economische vooruitzichten zijn alleen maar verder gedaald.

De voorzitter van de Russische nationale bank, Elvira Nabiullina, waarschuwde wetgevers dat het economische beeld nog verder zou verslechteren. "We moeten de situatie echt heel nuchter en met open ogen bekijken", zei ze tegen de Russische Doema, aldus persbureau Interfax.

Zorgwekkender dan sancties zijn de mogelijke toekomstige mobilisaties in de oorlog. Burgers zijn bang dat militaire dienstplichtigen gedwongen worden te vechten in Oekraïne. Ze komen dan ook steeds vaker in opstand. 

Olga Tsukanova, de moeder van een 20-jarige dienstplichtige uit de regio Astrakhan, nam onlangs deel aan een protest in St. Petersburg. Een Russische ambtenaar had tweemaal geprobeerd haar zoon onder druk te zetten om een vrijwillig contract te ondertekenen en in Oekraïne te gaan vechten.

"Hij is een gewone burger," zei Tsukanova. "Ik begreep dat als ik niet snel iets zou doen, hij zou worden omgevormd van een dienstplichtige in een contractsoldaat en deel zou moeten nemen aan de 'speciale militaire operatie'" in Oekraïne.

"Ze zetten hem constant onder druk," zei Tsukanova. "Elke dag komt er een kolonel of een andere officier die hem onder druk zet om contracten te ondertekenen."

Dit soort verzet van zijn burgers heeft de Russische overheid gedwongen de kwestie publiekelijk aan te pakken. Op 25 november 2022 zond het Kremlin een ontmoeting uit tussen president Vladimir Poetin en een groep rouwende moeders wier kinderen naar de oorlog waren gegaan. De regering wilde met deze uitzending de onvrede tegengaan. 

Ondanks de groeiende economische en politieke ontberingen die Russische burgers krijgen opgedrongen, beschouwen velen de oorlog in Oekraïne nog steeds als een (juiste) oorlog tegen het Westen in plaats van tegen Oekraïne.

Denis Volkov, directeur van het Levada Center in Moskou, zegt dat "de meerderheid van de Russen het als een conflict ziet, niet zo zeer met Oekraïne, maar met het Westen over Oekraïne."

"De publieke opinie is geconsolideerd en staat achter het Russische leiderschap," zegt Volkov.

Op basis van zes maanden aan gegevensverzameling en peilingen heeft het Levada Center aangehaald dat bijna 70% van de Russen nog steeds de oorlog in Oekraïne steunt. Het cijfer is met name hoog onder de oudere bevolking.

Deze gegevens worden bevestigd door de schokkende meningen die men soms op Pro-Russische Telegramkanalen tegenkomt. Sommige Russen roepen de regering zelfs op om kernwapens te gebruiken om de oorlog te winnen.