Het napalmmeisje, 50 jaar na de schokkende, iconische foto uit Vietnam

Op 8 juni 1972 veranderde het leven van de negenjarige Phan Thi Kim Phuc voor altijd. Een fotograaf maakte een huiveringwekkende foto van haar terwijl ze wegrende voor de gruwel van een dodelijke napalmaanval in het dorp Trang Bang.

Met die foto werd ze bekend als 'het napalmmeisje', een beeld dat bijna iedereen herkent als een symbool van de tragedie van de oorlog in Vietnam en een iconische foto uit de 20e eeuw.

De foto, officieel getiteld 'The Terror of War,' is gemaakt door Associated Press-fotograaf Nick Ut. De wereld was in de ban van de foto omdat hij in één oogopslag liet zien hoe traumatische het willekeurige geweld, kenmerkend voor de oorlog in Vietnam, voor gewone mensen kon zijn. De oorlog heeft volgens sommige schattingen aan meer dan 1 miljoen burgers het leven gekost.

Napalm is een zeer brandgevaarlijke stof die een vuur veroorzaakt dat moeilijk te blussen is. Wanneer de VS bommen met napalm op Vietnamese doelwitten gooiden, liepen de lokale bewoners vreselijke brandwonden op. Sinds 1980 is het gebruik van deze bommen dan ook door de VN verboden.

Napalm kleeft aan de huid, kleren en haar van een slachtoffer. Het stopt maar niet met branden en kan vijfdegraads brandwonden opleveren. Dat zijn wonden die tot op het bot kunnen gaan. Toen Phan Thi Kim Phuc op de fotograaf af kwam gerend, had ze haar brandende kleren al van zich afgegooid om aan de hitte te ontsnappen.

Nick Ut nam niet alleen de Pulitzer-prijswinnende foto die Kim beroemd maakte, maar hij hielp de ook kinderen een veiligere plek op te zoeken. Hij speelde een essentiële rol bij het snel vinden van artsen die hun verwondingen konden behandelen.

(Op de foto: andere burgerslachtoffers van een napalmbombardement)

Nick Ut vertelde verschillende media dat hij zich nog kan herinneren hoe Kim schreeuwde terwijl ze in zijn richting kwam gerend: 'Te heet! Te heet!' Daarom deed hij water op haar lichaam om haar brandwonden te koelen en bracht hij haar naar een ziekenhuis.

In een interview met de Toronto Star zei Ut dat hij de medische staf van het ziekenhuis moest bedreigen om hen te overtuigen het jonge meisje te behandelen, aangezien het ze beweerden dat er geen bedden meer waren. Ut vertelde het ziekenhuispersoneel dat hij zojuist de foto van het meisje had genomen, en als ze haar niet hielpen, dan zou hij dat in de kranten vermelden.

Vijftig jaar later hebben Ut en Kim nog steeds contact. Volgens de Toronto Star noemt Kim hem 'oom Ut,' en Ut zegt dat Kim op zijn dochter lijkt.

Kim vertelde zelfs aan The Toronto Star: "Ik beschouw oom Ut als mijn held, en ik ben hem veel verschuldigd... Op dit moment is onze relatie echt een band. Ik beschouw hem als een deel van mijn familie."

De negenjarige Kim werd uiteindelijk veertien maanden in het ziekenhuis behandeld vanwege haar brandwonden. Toen ze uiteindelijk de foto zag die Ut van haar had genomen, was ze daar niet blij mee. Volgens CNN zei Kim: "Als kind schaamde ik me zó, om eerlijk te zijn," zei ze. "Ik vond die foto helemaal niet leuk. Waarom heeft hij mijn foto gemaakt? Ik heb die nooit willen zien."

Na enkele decennia kreeg Kim asiel in Canada. Ze arriveerde daar in 1992 en stichtte haar eigen gezin. Naarmate ze ouder werd en herstelde van het trauma van alles wat haar was overkomen, begon Kim de foto van het 'napalmmeisje' te waarderen.

Kim heeft in interviews gezegd dat ze begreep dat haar foto een bron van hoop voor anderen zou kunnen zijn. Ze heeft immers niet alleen de vreselijke ramp overleefd, maar ze is ook tot bloei gekomen.

Kim heeft ook een boek over haar ervaringen geschreven: 'Fire Road' ('Vuurweg'). Daarnaast begon ze een liefdadigheidsinstelling om oorlogskinderen te helpen: de Kim Foundation International. Als spreker reist ze de wereld rond om iedereen te vertellen over haar leven en de kracht van vergeving.

In 1997 werd ze benoemd tot goodwill-ambassadeur van de Verenigde Naties. Verder heeft ze ook de paus ontmoet vanwege haar belangrijke werk. In mei 2022 spraken Kim en Ut de paus op het Sint-Pietersplein, waar het duo hem een kopie van de iconische foto cadeau deed.

Kim vertelde CNN dat ze zich nu realiseert hoe die vreselijke foto een geluk bij een ongeluk was: "Ik realiseerde me dat, 'Wauw, die foto is een krachtig geschenk voor mij geworden - ik kan het (gebruiken) om voor vrede te werken,' want die foto heeft me niet meer losgelaten."

Kim zei ook dat ze nu dankbaar is dat Ut dat moment in de geschiedenis kon vastleggen. De foto kan "de hele wereld veranderen." Toen ze zich dat realiseerde, "veranderde mijn houding en mijn overtuiging dat ik mijn droom levend kan houden om anderen te helpen."

Ut, die nu met pensioen is, zegt nog steeds te geloven in de kracht van oorlogsfotografie. Hij sprak over de oorlog in Oekraïne en zegt dat het documenteren van de gruweldaden "nu net zo belangrijk is als in Vietnam."

Tegenwoordig gaan dingen een stuk sneller en worden we overspoeld met beelden, zei de fotograaf tegen CNN, maar hij gelooft niet dat ze daardoor minder impact hebben. "Nu heb je een overvloed aan foto's, maar het is zo onmiddellijk - in termen van het vertellen van de waarheid en het naar de wereld brengen - dat het ook ongelooflijk krachtig is."

Wereldwijd zijn er nog steeds vreselijke conflicten gaande waarvan kinderen het slachtoffer zijn. Dit is overduidelijk geworden in het geval van de oorlog in Oekraïne. Op de 50e verjaardag van haar iconische foto hoopt Kim dan ook haar boodschap van hoop en vrede te blijven delen.