Kernoorlog is 'maar één misverstand weg,' zegt VN-chef Guterres

De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, António Guterres, heeft gewaarschuwd dat slechts één misverstand kan leiden tot nucleaire vernietiging. De Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk hebben er ondertussen bij Rusland op aangedrongen "zijn gevaarlijke nucleaire retoriek en gedrag" te stoppen.

Bij de opening van een belangrijke conferentie over het Non-proliferatieverdrag (NPV) in New York waarschuwde Guterres (foto) dat de wereld geconfronteerd werd met "een nucleair gevaar dat we sinds het hoogtepunt van de Koude Oorlog niet meer gezien hebben".

Hij haalde de oorlog van Rusland met Oekraïne aan en wees op de spanningen op het Koreaanse schiereiland en in het Midden-Oosten. Guterres zei te vrezen dat crises "met een nucleaire ondertoon" zouden kunnen escaleren.

"Vandaag is de mensheid slechts één misverstand, één misrekening verwijderd van nucleaire vernietiging", sprak Guterres op de 10e toetsingsconferentie van het NPV, een internationaal verdrag dat in 1970 in werking trad om de verspreiding van kernwapens te voorkomen.

"We hebben tot nu toe buitengewoon veel geluk gehad. Maar geluk is geen strategie. En het is ook geen schild tegen geopolitieke spanningen die overkoken in een nucleair conflict", voegde hij eraan toe, terwijl hij de naties opriep om "de mensheid een nieuwe weg te laten bewandelen naar een wereld zonder kernwapens".

"Het uitbannen van kernwapens is de enige garantie dat ze nooit gebruikt zullen worden", zei de secretaris-generaal, die eraan toevoegde dat hij Hiroshima zou bezoeken ter gelegenheid van de verjaardag van het Amerikaanse atoombombardement op de Japanse stad op 6 augustus 1945.

"Bijna 13.000 kernwapens bevinden zich nu in arsenalen over de hele wereld. Dit alles in een tijd waarin de risico's van verspreiding toenemen en de voorzorgsmaatregelen om escalatie te voorkomen afzwakken", voegde Guterres eraan toe.

In januari hadden de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad (VS, China, Rusland, Groot-Brittannië en Frankrijk) de toezegging gedaan de verdere verspreiding van kernwapens te voorkomen.

Begin augustus herhaalden de VS, Groot-Brittannië en Frankrijk hun verbintenis in een gezamenlijke verklaring. Ze zeiden dat een "nucleaire oorlog niet kan worden gewonnen en nooit mag worden uitgevochten".

De drie namen het ook op tegen Rusland, dat kort na zijn invasie van Oekraïne op 24 februari aankondigde zijn kernwapens in staat van paraatheid te hebben gebracht, en drongen er bij Moskou op aan zijn internationale verplichtingen in het kader van het NPV na te komen.

President Vladimir Poetin benadrukte dat Rusland trouw blijft aan de "letter en geest" van het verdrag en dat er "geen winnaars" zouden kunnen zijn in een kernoorlog, aldus het Kremlin.

De meeste toespraken gingen over Rusland, maar de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, bekritiseerde ook Noord-Korea, dat "doorgaat met de uitbreiding van zijn onwettige nucleaire programma", en Iran, dat "op een koers van nucleaire escalatie blijft doorgaan."

President Joe Biden riep in een eerdere verklaring Rusland en China op om deel te nemen aan besprekingen over kernwapenbeheersing. Biden zei dat zijn regering bereid was te onderhandelen over een opvolger van 'New START', het verdrag dat de intercontinentale nucleaire strijdkrachten van de VS en Rusland aan banden legt, en dat in 2026 afloopt.

Het NPV wordt door de 191 deelnemers om de vijf jaar herzien en heeft tot doel de verspreiding van kernwapens te voorkomen, volledige ontwapening te bevorderen en samenwerking bij het vreedzaam gebruik van kernenergie te stimuleren.

Op de laatste herzieningsconferentie in 2015 konden de partijen geen overeenstemming bereiken over inhoudelijke kwesties. "Sindsdien is de verdeeldheid binnen de internationale gemeenschap alleen maar groter geworden," klaagde de Japanse premier, Fumio Kishida (foto).

"De weg naar een wereld zonder kernwapens is nog moeilijker geworden. Toch is opgeven geen optie," voegde Kishida aan zijn toespraak toe.