De verrassende redenen waarom Poetin geen kernwapens gebruikt tegen Oekraïne

De oorlog van de Russen in Oekraïne gaat maar door en sommige experts zeggen dat Vladimir Poetin zijn tactische en nucleaire wapenarsenaal voor op het slagveld zou kunnen aanspreken om de oorlog opnieuw naar zich toe te trekken. Er zijn echter verschillende − soms verrassende − redenen waarom hij dat misschien niet zal doen.

Als de wereld iets heeft geleerd van de inval van Poetin in Oekraïne, dan is het wel dat het Russische leger niet de goed uitgeruste en goed getrainde strijdkracht is waarvoor de meeste westerse militaire analisten hadden gevreesd sinds de val van de Sovjet-Unie.

Het Russische leger heeft het slecht gedaan tot nu toe. De oorlog heeft aangetoond dat veel van het Russische materiaal de afgelopen 20 jaar niet goed is opgeslagen of onderhouden. Van ontploffende voertuigbanden tot verrotte AK-47's, niets in het Russische arsenaal lijkt goed onderhouden te zijn. Geldt dat ook voor hun kernwapens?

Rusland heeft momenteel een permanente voorraad van 5977 kernkoppen, waarvan er volgens de BBC ongeveer 1500 worden ingezet. Zo'n enorme voorraad onderhouden is moeilijk.

De Verenigde Staten spendeerden in 2021 alleen al 44,2 miljard dollar aan onderhoud, terwijl Rusland volgens de 'International Campaign to Abolish Nuclear Weapons' slechts 8,6 miljard dollar uitgaf.

Hoe kan een land als Rusland − dat veel meer kernwapens heeft dan de Verenigde Staten − zijn nucleaire arsenaal onderhouden met een budget dat slechts een vijfde is van dat van zijn Amerikaanse concurrent?

Er zijn aanwijzingen dat de kernwapens van Rusland gewoon niet werken. In november 2022 wilde Poetin de nieuwe Poseidon-torpedo van het land testen, maar dat mislukte volgens een niet nader genoemde Amerikaanse functionaris.

Het Kremlin gaf in december 2022 toe dat ook de lancering van zijn intercontinentale Bulava-raket was mislukt.

"Er is vastgesteld dat de eerste twee fasen van de raket normaal verliepen, maar dat er een technische storing was in de volgende, derde fase van de koers," zei een woordvoerder van het Russische ministerie van Defensie.

Poetins grootste probleem bij het gebruik van een kernwapen is een doelwit kiezen waarmee hij zijn strategische doelen kan bereiken. In de oorlog in Oekraïne zijn er echter geen echte doelwitten die waardevol genoeg zijn om op te wegen tegen de negatieve gevolgen van het droppen van een kernwapen.

Direct overgaan tot het gebruik van een grotere bom tegen een Oekraïense stad zou strategisch niet zinvol zijn, omdat Poetin dan enkel overblijft met tactische bommen op het slagveld. Maar die keuze heeft zijn eigen nadelen.

"Het Oekraïense leger is niet genoeg op één locatie geconcentreerd dat het zoveel slagkracht verdient", merkte Axios-journalist Robert Kelly op, eraan toevoegend dat "elk belangrijk Oekraïens militair doelwit voldoende kan worden getroffen met conventionele wapens van Rusland."

"Zelfs een klein kernwapen op het slagveld of een tactisch kernwapen − van minder dan vijf kiloton − zou gigantische vernietigende effecten hebben," aldus Kelly.

Als Poetin zou besluiten om een tactisch kernwapen of een kernwapen op het slagveld te gebruiken, zou dat vrijwel zeker Russische troepen treffen, en dat zou genoeg kunnen zijn om Moskou van het idee te brengen.

Poetins grootste zorg is niet het kiezen van een doelwit of de mogelijke dood van zijn eigen troepen, maar wel de mogelijke grote geopolitieke terugslag als hij besluit kernwapens te gebruiken in Oekraïne.

"Een nucleaire aanval − met het angstaanjagende vooruitzicht dat het gebruik van kernwapens in toekomstige oorlogen wordt genormaliseerd − zou zelfs de hevigste anti-westerse regimes afschrikken," zei Kelly.

Op een conferentie eind oktober 2022 verklaarde Poetin dat hij − ondanks zijn vele waarschuwingen − geen plannen had om kernwapens te gebruiken in Oekraïne.

"We zien geen noodzaak [om een kernwapen te gebruiken in Oekraïne]," zei Poetin. "Dat heeft geen zin, noch politiek, noch militair."

In een interview met Greg Myre van NPR verklaarde defensie- en veiligheidsdeskundige Michael Bunn dat hij de kans dat Rusland een kernwapen zou gebruiken in Oekraïne op 10 tot 20 procent schatte.

"We hebben een traditie van 77 jaar, sommigen noemen het een taboe, van het niet gebruiken van kernwapens. Rusland bedreigt dat," zei Bunn. "We moeten er alles aan doen om die traditie van het niet gebruiken van kernwapens in de strijd in stand te houden."

De Europese nieuwszender Euronews interviewde onlangs Nikolai Sokov, senior fellow bij het Vienna Center for Disarmament and Non-Proliferation, en voormalig adviseur van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken.

Gevraagd naar de kans dat Poetin kernwapens zou gebruiken in Oekraïne, zei Sokov: "Als je kernwapens tegen Oekraïne gebruiken bedoelt, dan is de kans zeer, zeer klein. Maar tegenwoordig is alles mogelijk, natuurlijk."

Maar Sokov voegde eraan toe dat "alle nucleaire signalen van Vladimir Poetin en zijn medewerkers sinds het begin van de oorlog gericht waren aan het Westen en de NAVO, maar niet aan Oekraïne," wat hij zag als een gunstig teken dat er in Oekraïne geen kernwapens zouden worden gebruikt.