De Duivelsverzen: waarom religieuze extremisten Salman Rushdie dood willen

Op 12 augustus 2022 stak een man de in India geboren auteur Salman Rushdie meerdere keren neer toen de schrijver een lezing wilde geven in de plaats Chautauqua in New York.

Rushdie, in de 70, overleefde de aanval, maar hij verliest mogelijk een oog en het herstel zal traag verlopen. Een 24-jarige man werd aangehouden voor de misdaad.

De schrijver had een paar weken eerder het Duitse tijdschrift Stern verteld hoe normaal en ontspannen zijn leven was vergeleken met eind jaren 80 toen 'The Satanic Verses' ('De Duivelsverzen') werden gepubliceerd en Rushdie talloze doodsbedreigingen ontving.

Om te begrijpen wat er met Salman Rushdie is gebeurd in dat amfitheater in New York (zoals hier te zien) en waarom 'De Duivelsverzen' zo controversieel is, moeten we naar zijn verleden kijken.

Ahmed Salman Rushdie werd geboren in Bombay (nu Mumbai) in 1947. Rushdie's vader was een succesvolle moslimzakenman die de jonge Salman thuis opvoedde met Engels als zijn moedertaal.

Rushdie studeerde in Engeland, eerst aan de Rugby School en daarna aan de Universiteit van Cambridge, waar hij in 1968 een graad in geschiedenis behaalde.

Afbeelding: Vadim Sherbakov / Unsplash

Zijn tweede roman, 'Midnight Children' ('Middernachtskinderen') was een onverwacht internationaal succes en bevestigde zijn carrière als romanschrijver.

Het was echter Rushdie's vierde roman, 'The Satanic Verses,' die hem wereldberoemd maakte. Het was echter niet op een positieve manier.

Moslimleiders in Groot-Brittannië en elders veroordeelden de roman, en met name de afbeelding van een personage gebaseerd op de profeet Mohammed, als godslasterlijk.

Op 14 februari 1989 sprak de hoogste en religieuze leider van Iran, Ayatollah Khomeini, een fatwa uit tegen Rushdie. Er was een beloning voor iedereen die bereid was de schrijver te doden.

Het boek werd verboden in landen als India, Sri Lanka, Bangladesh, Soedan, Zuid-Afrika, Kenia en Singapore.

'De Duivelsverzen' veroorzaakte niet alleen een breuk tussen moslim- en westerse culturen, maar verdeelde destijds ook de Britse samenleving. Op de foto wordt het boek in 1989 in Bradford, Engeland verbrand.

In 1990 bood kwam Rushdie met een formele verontschuldiging voor degenen die aanstoot hadden genomen aan 'De Duivelsverzen.'

Ayatollah Khomeini antwoordde echter dat het niet uitmaakt "of Salman Rushdie berouw heeft en de meest vrome man aller tijden wordt." Het was volgens hem nog steeds de verantwoordelijkheid van elke moslim om er alles aan te doen om het leven van de schrijver te beëindigen.

Sindsdien zijn er talloze gewelddadige aanvallen geweest, waaronder bomaanslagen en moorden, door moslimextremisten die het boek als hun belangrijkste drijfveer noemen.

De Japanse vertaler van 'De Duivelsverzen' werd in 1991 doodgestoken. De vertalers van de Turkse en Italiaanse edities wisten moordpogingen te overleven. William Nygaard (foto), de uitgever van het boek in Noorwegen, overleefde in 1993 drie schoten in de rug.

Rushdie dook onder. Hij nam de naam Joseph Anton aan en hield zich gedeisd. Rushie bleef echter schrijven vanuit zijn schuilplaats en publiceerde in 2012 een 'memoir' over Joseph Anton, waarin hij zijn leven tijdens en na het hoogtepunt van de controverse over 'De Duivelsverzen' beschrijft.

De regering van Iran heeft haar standpunt over de fatwa van Rushdie verschillende keren herhaald. De huidige ayatollah bevestigt dat het edict in 2017 nog altijd van kracht is.