Rusland-Oekraïne en andere conflictgebieden in de wereld

In 2022 zijn er over de hele wereld brandhaarden. De meest in het oog springende is uiteraard die van Oekraïne. Op 24 februari viel Poetins Russische leger het buurland binnen en probeerde het de hoofdstad Kyiv te bezetten in een poging de regio's Luhansk en Donetsk 'veilig te stellen.'

Oekraïne is het toneel van een grotere rivaliteit tussen het Westen en een Russische staat die ervan droomt het gebied van de voormalige USSR te beheersen. De oorlogsmaanden in 2022 hebben ons laten zien dat die droom niet zo gemakkelijk waar te maken is.

Ondertussen worden vele andere landen ook geraakt door het conflict, omdat ze afhankelijk zijn van inkomsten of grondstoffen (zoals gas en olie) uit Rusland. Het conflict laat zien hoe zeer we verbonden zijn en hoe een oorlog op duizenden kilometers afstand ons dagelijks leven kan beïnvloeden.

Van Oekraïne tot Jemen en terug - over de hele wereld zijn er conflicten. Het is moeilijk ze te negeren omdat ze andere landen in de regio en de wereld sterk kunnen beïnvloeden.

Naast Oekraïne heeft het Kremlin ook troepen aan de grens van Kazachstan geplaatst, het grote buurland van Rusland in Centraal-Azië. Het is geen aanval maar eerder een operatie van steun voor lokale pro-Russische bestuurders die bedreigd worden door lokale protestbewegingen. Naar het schijnt zijn de Russen hier hun troepen alweer aan het weghalen.

Wit-Rusland, een andere Russische bondgenoot, stond al onder westerse sancties sinds de controversiële herverkiezing van president Loekasjenko en de daaropvolgende periode van repressie door zijn regering. Zijn positie werd alleen maar verder geïsoleerd toen hij besloot Rusland te helpen en doorgang te bieden voor een militaire colonne richting Oekraïne.

China beschouwt Taiwan als deel van zijn grondgebied en heeft de onafhankelijkheid van de eilandengroep nooit geaccepteerd. De Chinese president Xi Jinping riep onlangs op tot een hereniging. Hij liet daarbij doorschemeren dat er in de nabije toekomst een invasie van Taiwan zou kunnen plaatsvinden.

Het Amerikaanse standpunt over Taiwan blijft dubbelzinnig. Aan de ene kant leveren de Verenigde Staten militair materieel aan Taiwan, maar aan de andere kant hebben ze nooit officieel toegezegd dat ze het land zouden verdedigen bij een aanval.

India en Pakistan, de twee kernmachten van Zuid-Azië, staan al lange tijd op gespannen voet met elkaar. De Verenigde Staten zijn van oudsher een bondgenoot van beide staten, maar ze trekken de laatste jaren steeds meer in de richting van India.

De VS verdenken Pakistan ervan een dubbelspel te spelen in het voordeel van China. De Indo-Pakistaanse rivaliteit maakt dan ook deel uit van een mondiale confrontatie tussen de twee wereldmachten.

Spanningen tussen het Chinese regime en India lopen ondertussen op. India is over het algemeen een democratische staat die affiniteit heeft met het Westen. Het land heeft onenigheid met China over gebieden in Tibet en de Himalaya. De militaire aanwezigheid aan beide zijden van hun gemeenschappelijke grens wordt steeds intenser.

De invasie van Kabul en de terugkeer van de Taliban hebben de internationale gemeenschap in 2021 verbijsterd. Zoals verwacht legt het nieuwe regime aan Afghanistan een zeer conservatieve versie van de islam op.

Hoewel de Taliban de voormalige bondgenoten van Afghanistan van zich heeft vervreemd, is de humanitaire situatie in het land momenteel zo nijpend dat het regime internationale hulp probeert te krijgen. De toekomst zal uitwijzen of het land zich stabiliseert of dat er nieuwe conflicten zullen plaatsvinden.

Hoewel Iran in gesprek is met alle partijen die in 2015 een nucleair akkoord hebben getekend, blijft de Iraanse positie over atoomwapens onzeker. Iran heeft veel invloed op andere staten in de regio, zoals Irak, Syrië en Libanon. Uit angst voor geopolitieke dreigingen wil de Israëlische regering dat er een militaire oplossing voor de Iraanse dominantie wordt gezocht. Ze roept haar bondgenoten op niet toe te geven aan Iraanse "chantage."

Sinds enkele jaren richt Iran zich indirect op zijn belangrijkste rivaal, Saoedi-Arabië, door in Jemen aan de burgeroorlog mee te doen. Deze oorlog wordt gevoerd door enerzijds een Saudi-gesteunde regering en anderzijds een pro-Iraanse, sjiitische groepering, de Houthi's.

Het conflict in Jemen wordt vaak over het hoofd gezien in nieuwsuitzendingen, maar het is er een waarvan het aantal slachtoffers jaar na jaar dramatisch toeneemt.

Een drone-aanval gelanceerd vanuit Jemen heeft geleid tot de dood van verschillende mensen in de hoofdstad van de Verenigde Arabische Emiraten, Abu Dhabi. De Emiraten zijn bondgenoten van de Jemenitische regering en de aanval werd opgeëist door de opstandige Houthi's. Het is dan ook mogelijk dat de Emiraten een militaire operatie tegen de Houthi's gaan beginnen.

Het conflict in Syrië is minder intensief geworden sinds de val van Daesh in Irak. Er is echter nog steeds het probleem van IS-strijders die momenteel worden vastgehouden in gevangeniskampen. Er zijn kinderen geboren aan het front, talloze ontsnappingen vinden plaats onder de Islamisten, en er is onzekerheid over de status van gedetineerden die lang vast zitten maar niet zijn berecht.

Tien jaar na de val van Kadhafi blijft de situatie in Libië chaotisch. Er zijn nog altijd conflicten tussen milities, politieke instabiliteit en grote groepen migranten. Sommige experts zeggen dat het land een kruitvat is dat elk moment kan ontploffen. Gezien de geografische ligging zou een gevecht in het land gevolgen kunnen hebben voor heel Noord-Afrika en Europa.

De betrekkingen tussen deze twee staten in het westen van Noord-Afrika zijn de afgelopen maanden enorm verslechterd. Afgelopen zomer hebben ze hun diplomatieke betrekkingen verbroken vanwege een regeringscrisis in Algerije en de ineenstorting van de toerismesector door de pandemie.

Een gewapend conflict is onwaarschijnlijk, maar niet volledig uitgesloten, aangezien veel andere landen belangen in de regio te verdedigen hebben.

Verder naar het zuiden wordt de Sahel-regio (Mali, Niger en Burkina Faso) nog steeds geteisterd door geweld van verschillende gewapende groepen. De burgerbevolking ziet zich gedwongen massaal uit de regio te vertrekken. Omliggende landen hebben acties in de Sahel aangekondigd voor 2022, maar de situatie lijkt ingewikkelder dan ooit.

Deze hernieuwde spanning in verschillende werelddelen, waarbij soms grote mogendheden betrokken zijn, gaat samen met een trend van autoritarisme in een groeiend aantal landen. Het valt nog te bezien hoe deze en andere conflicten zich in 2022 zullen ontwikkelen.