Abortus in de VS: in deze staten is het nu of binnenkort verboden

De beslissing van het Amerikaanse hooggerechtshof om het arrest Roe v. Wade over abortusrechten omver te werpen heeft de staatswetgevers in het hele land de macht gegeven om abortus te beperken of te verbieden. Dat leidt tot een lappendeken van wetten die variëren naargelang de plaats waar iemand woont.

Uit een analyse van het Guttmacher Institute, een onderzoeksorganisatie die opkomt voor het recht op abortus, bleek op 1 mei dat er al 23 staten waren met wetten die het recht op abortus kunnen beperken.

De staten waarvoor dit geldt zijn: Idaho, Wyoming, Utah, Arizona, North Dakota, South Dakota, Texas, Oklahoma, Louisiana, Arkansas, Missouri, Iowa, Wisconsin, Michigan, Ohio, West Virginia, Kentucky, Tennessee, Mississippi, Alabama, Georgia, Florida en South Carolina.

Een wet die niet afdwingbaar is, maar door veranderende omstandigheden wel geactiveerd kan worden, staat bekend als 'trigger law'. In sommige staten werden deze wetten 30 dagen na het besluit van het hooggerechtshof (op 24 juni) van kracht. In andere staten wordt de wet van kracht na een goedkeuring door de gouverneur of de procureur-generaal.

Deze staten hebben trigger laws: Arkansas, Idaho, Kentucky, Louisiana, Mississippi, Missouri, North Dakota, Oklahoma, South Dakota, Tennessee, Texas, Utah en Wyoming.

Zes minuten na de beslissing van het Hooggerechtshof bekrachtigde de procureur-generaal van Missouri, Eric Schmitt, de beslissing. Hij tweette: "Nadat het hooggerechtshof Roe v. Wade ongedaan heeft gemaakt, is Missouri zojuist de eerste staat van het land geworden waar abortus effectief wordt beëindigd.... Dit is een gedenkwaardige dag voor de heiligheid van het leven."

De wet van Missouri, die geen uitzondering maakt voor gevallen waarbij sprake is van misbruik, classificeert het opwekken van een abortus als een misdrijf van klasse B, wat betekent dat er volgens de zender NPR een gevangenisstraf van 5 tot 15 jaar op kan staan.

De wet van Missouri geldt voor hulpverleners die abortussen begeleiden, hoewel het onduidelijk is of iemand vervolgd kan worden voor het gebruik van abortusopwekkende medicijnen.

Afbeelding: Danilo AlvesD / Unsplash

In South Dakota zijn alle abortussen tegen de wet "tenzij er een passend en redelijk medisch oordeel is dat het uitvoeren van een abortus noodzakelijk is om het leven van de zwangere vrouw te behouden," maakte de gouverneur Kristi Noem van South Dakota bekend.

Het abortusverbod van Kentucky dat de ingreep uitsluitend toestaat om het leven van een zwangere te redden of een invaliderende verwonding te voorkomen, is ook in werking getreden, zo meldde de Louisville Courier-Journal. In de trigger law van de staat werd eveneens gesteld dat de antiabortus wetgeving "met onmiddellijke ingang" van kracht wordt.

De American Civil Liberties Union of Kentucky verklaarde naar verluidt dat de enige voltijdse abortuskliniek van de staat "uit voorzorg" is gestopt.

Inwoners die een abortus willen, zullen weinig opties in de nabije omgeving hebben. Van de zeven staten die Kentucky omringen zijn Illinois en Virginia de enige twee die grotendeels onbeperkte diensten op het gebied van reproductieve gezondheidszorg hebben.

De abortuswet van Louisiana werd van kracht zodra Roe v. Wade werd teruggedraaid. De meeste abortussen zijn verboden en het aanbieden van abortussen is illegaal. De wet voorziet volgens de nieuwswebsite Nola.com niet in uitzonderingen voor gevallen van misbruik en ook niet met betrekking tot de leeftijd van de zwangere persoon.

De wetgeving van Louisiana staat alleen uitzonderingen toe als er een extreem risico op dood of invaliditeit bestaat. Het statuut vereist dat een arts "redelijke" pogingen onderneemt om de foetus en de moeder te redden, aldus Nola.com. Wetgevers in de staat beslisten ook om de aankoop van abortuspillen via post of internet strafbaar te stellen.

Afbeelding: John Schnobrich / Unsplash

Het abortusverbod van Arkansas gaat over alle gevallen behalve wanneer de zwangere persoon in levensgevaar komt, aldus de Arkansas Democrat Gazette.

Het verbod van Mississippi ging "enkele dagen" na het besluit van het hooggerechtshof in. Het vereiste eveneens de handtekening van de procureur-generaal van de staat, zo meldde The Washington Post.

In North Dakota, Wyoming en Utah zijn de 'trigger laws' stop gezet. Dat betekent dat de staatsautoriteiten eerst zelf naar de beslissing van het hooggerechtshof kunnen kijken voordat ze beslissen om abortus te verbieden, aldus The Washington Post.

In Texas bogen dienstverleners zich over de vraag welke wet ze moesten volgen: een verbod uit 1925, een wet uit 2021 die abortussen beperkt tot de eerste zes weken van de zwangerschap, of een trigger law die de ingreep verbiedt, maar pas een maand of later zou ingaan. Deze verwarring bracht hen ertoe abortussen op te schorten.

De republikeinse procureur-generaal, Ken Paxton, waarschuwde in Texas dat ze onmiddellijk vervolgd kunnen worden voor het uitvoeren van abortussen. Op grond van het verbod uit 1925 zou daar een gevangenisstraf van twee tot vijf jaar op staan.

Idaho heeft een wet aangenomen die erg lijkt op die van Texas. Ook Tennessee heeft vanaf 25 augustus een van de strengste anti-abortuswetten van het land.

De drie abortusklinieken van de staat in Alabama stopten hun werkzaamheden uit angst dat zorgverleners vervolgd zouden worden op grond van een uit 1951 daterende wet. Volgens The Guardian moest het personeel van het Alabama Women's Center for Reproductive Alternatives in Huntsville na deze beslissing aan vrouwen in de wachtkamer uitleggen dat ze geen abortussen meer konden uitvoeren.

"Veel van de patiënten raakten in een diep tranendal. Kun je je voorstellen dat je 12 uur gereden hebt om in deze staat de juiste zorg te krijgen en dat het niet meer kan?" zei de eigenaar van de kliniek, Dalton Johnson, tegen The Guardian. De patiënten ontvingen een lijst van adressen van plaatsen buiten de staat die nog abortussen uitvoeren.

Aanbieders van abortus in heel Arizona stopten ook met het uitvoeren van ingreep in afwachting van de vraag of een wet uit de tijd van voordat de staat werd opgericht (1912) tot gevolg heeft dat dokters en verpleegsters nu gevangenisstraf kunnen krijgen, aldus The Guardian.

De gouverneur van West Virginia, Jim Justice, zei dat hij niet zal aarzelen om de wetgevende macht in speciale zitting bijeen te roepen als het verbod verduidelijkt moet worden. Een abortusverbod uit de 19e eeuw, dat met gevangenisstraf bestraft werd, bracht het Women's Health Center of West Virginia ertoe de ingreep niet langer uit te voeren.

In Ohio heeft een federale rechter een gerechtelijk bevel opgeheven, waardoor een staatswet van 2019 in werking kan treden die de meeste abortussen verbiedt bij de eerste waarneembare hartslag van de foetus, die doorgaans al na 5 tot 6 weken na de zwangerschap kan worden ontdekt.

Gezien de felle oppositie tegen abortus van de gouverneur en de wetgevende macht, zal Oklahoma de ingreep blijven verbieden.

Dit neemt niet weg dat aanbieders van abortussen in Oklahoma maatregelen nemen om patiënten te helpen als ze een abortus buiten de staat willen laten ondergaan. Hierbij kan gedacht worden aan het coördineren van financiering voor deze vrouwen en het ontwikkelen van een doorverwijsnetwerk van therapeuten om complicaties aan te pakken voor of nadat een vrouw een abortus krijgt, aldus AP.

Afbeelding: Priscilla Du Preez / Unsplash

De hoogste rechtbanken in negen staten hebben volgens het Center for Reproductive Rights het recht op abortus in hun grondwet vastgelegd. De grondwettelijke beschermingen van deze staten verzekeren dat abortus ook zonder Roe v. Wade daar legaal zal blijven.

Afbeelding: Joshua Sukoff / Unsplash

Alaska, Californië, Florida, Illinois, Kansas, Massachusetts, Minnesota, Montana en New Jersey garanderen in hun grondwetten het recht op abortus. Sommige van deze staten, zoals Florida, hebben echter wel wetten aangenomen die de toegang tot abortussen beperken, terwijl andere, zoals Montana, abortusbeperkingen voorlopig hebben laten blokkeren.

Afbeelding: Drei Kubik / Unsplash

In Florida is een abortusverbod vanaf 15 weken in de wet opgenomen. Hoewel slechts ongeveer 2% van de abortussen in Florida na de 15e week plaatsvindt, hebben voorstanders van abortusrechten hun bezorgdheid geuit over de afnemende toegankelijkheid van de ingreep, aldus AP.

Iowa stond vroeger op de lijst van beschermers. Het hooggerechtshof van de staat oordeelde echter in juni dat het recht op abortus niet door de grondwet van de staat wordt beschermd. Daarmee draaide het een beslissing van het hof van vier jaar geleden terug. De door de republikeinen gecontroleerde wetgevende macht en gouverneur van Iowa hebben laten doorschemeren dat ze de toegang tot abortus verder zullen beperken.

Kansas heeft een wetgevende macht die gecontroleerd wordt door republikeinen. Zij willen de toegang tot abortussen verbieden of beperken. Tegenover hen staat echter een democratische gouverneur die voorstander van abortus is. Haar naam is Laura Kelly en ze is dit jaar opnieuw verkiesbaar. Mochten de kiezers een verbod willen en de goeuverneur wegstemmen, dan moet de wetgevende macht de nieuwe beperkingen eerst nog goedkeuren. De beleidsmakers houden tot januari 2023 geen zitting meer, waardoor zwangere vrouwen dus voorlopig nog keus hebben in Kansas.

Met twee derde meerderheid kunnen beleidsmakers een speciale zitting afkondigen. Toch zullen ze waarschijnlijk wachten tot na de algemene verkiezingen in november, wanneer de kiezers beslissen of ze de democratische gouverneur Laura Kelly een tweede termijn gunnen, aldus AP.

In Michigan worden de beide kamers van de wetgevende macht gecontroleerd door republikeinen die abortus willen verbieden, maar de democratische gouverneur van de staat ondersteunt de toegankelijkheid van abortus. Het abortusrecht komt dit najaar ter stemming via een bindend referendum tijdens de algemene verkiezingen.

De door democraten geleide staten hebben stappen ondernomen om de rechten op abortus te behouden. Naast Washington D.C. hebben vijftien andere staten dergelijke stappen ondernomen, namelijk: Californië, Colorado, Connecticut, Delaware, Hawaï, Illinois, Maine, Maryland, Massachusetts, Nevada, New Jersey, New York, Oregon, Rhode Island en Vermont.