9 november 1989: de dag dat de Berlijnse Muur viel

34 jaar geleden, op 9 november, keek de hele wereld naar Duitsland, naar Berlijn, naar beelden die niemand voor mogelijk had gehouden. Menigten vierden feest op de Berlijnse Muur. De voorheen streng bewaakte Duitse binnengrens was open. Eindelijk.

In de periode van 13 augustus 1961 tot 9 november 1989 omsloot de Berlijnse Muur met zijn 155 km het westen van Berlijn. De muur liep dwars door de hele stad en scheidde families en vrienden van elkaar. Het was moeilijk om de DDR binnen te komen en onmogelijk om te vertrekken.

De Muur was bedoeld om te voorkomen dat mensen uit Oost-Berlijn naar het Westen zouden vluchten. Vanaf 1961 bouwde de SED (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands) van de DDR een complete buffer om de gehele Muur en breidde deze uit met tal van andere grensversperringen. De SED noemde het ook wel de 'beschermstrook'.

In het Westen werd de ontstane grensstrook ook wel de 'dodenstrook' genoemd omdat er minimaal 140 mensen omkwamen toen ze probeerden te ontsnappen.

Mikhail Gorbatsjov (hier op de foto bij de Berlijnse Muur) werd in 1985 secretaris-generaal van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie. Er ontstonden scheuren in de Muur onder invloed van zijn hervormingen, de steeds meer aanvragen om het Oostblok om het land te kunnen verlaten en de beroemde maandagdemonstraties in de DDR, totdat de Muur uiteindelijk op 9 november 1989 viel. Een onvergetelijke dag, zelfs voor beroemdheden...

Duits televisiepresentator Johannes B. Kerner vertelt tegenover Prisma over 9 november 1989: "Ik woonde toen in Berlijn en was een van de eerste mensen op de Muur. Ik was niet een van de eerste tien, zo dapper ben ik niet, maar ik was zeker een van de eerste honderd mensen die van het Westen naar het Oosten liepen. Over de pas geopende grens bij de Brandenburger Tor".

De acteur Heino Ferch vertelde aan het agentschap Teleschau: "Toen het nieuws over de opening van de Muur op de radio kwam, reed ik op de snelweg – ergens tussen Hamburg en Bremen. Opeens begon iedereen te toeteren. Veel mensen stopten en omhelsden elkaar. Dat soort momenten vergeet je de rest van je leven niet meer".

Zangeres Nicole had net een concert gegeven: "Ik zette de tv aan en zag de beelden. Mensen huilden en omhelsden elkaar, en ik kreeg een brok in mijn keel en huilde met ze mee", vertelde ze aan Magazin Bunte.

Muzikant Campino (Andreas Frege) keek op de gebeurtenis terug en vertelde Radio SAW: "Op dat moment zeiden we meteen: daar moeten we nu naartoe". Zo gezegd, zo gedaan. Drie dagen later, op 12 november 1989, speelde Die Toten Hosen samen met vele andere bands op het legendarische concert in de Deutschlandhalle in Berlijn.

Er volgden meer legendarische momenten: zo gaf David Hasselhoff een concert op oudejaarsavond 1989/1990, waarbij hij zijn lied 'Looking for Freedom' zong bij de Brandenburger Tor.

Maar waarom wordt de Duitse eenheid dan eigenlijk niet gevierd op deze historische datum van de val van de Berlijnse Muur?

De reden hiervoor ligt verankerd in de geschiedenis: er vonden op 9 november nog meer belangrijke gebeurtenissen plaats in Duitsland - en niet alleen positieve. De datum lijkt een lotsbepalende dag te zijn voor Duitsland.

De Marsrevolutie mislukte op 9 november 1848. De Weimarrepubliek werd uitgeroepen op 9 november 1918. Op 9 november 1923 mislukte Hitlers putsch in München. En op 9 november 1938 was de Kristallnacht (ofwel Nacht van het gebroken glas). Deze verschrikkelijke gebeurtenis is de reden waarom 3 oktober is gekozen als Dag van de Duitse Eenheid.

In juni 1990 begon de systematische ontmanteling van de grensversterkingen aan de Ackerstraße tussen de districten Wedding (West-Berlijn) en Mitte (toen Oost-Berlijn). Aan het eind van hetzelfde jaar was deze ontmanteling grotendeels voltooid.

Enkele delen van de Muur werden in 1990 echter door de Oost-Berlijnse magistraat onder monumentenzorg geplaatst, zoals de Bernauer Straße. Tegenwoordig staat deze plek bekend als het 'Berlijnse Muurmonument' dat veel wordt bezocht.

Delen van de Berlijnse Muur werden ook als canvas gebruikt. In de beroemde East Side Gallery in Berlijn (op de foto) kun je zien hoe kunstenaars van over de hele wereld dit thema van de Duitse geschiedenis hebben verkend.

De Muur werd na 1989 ook een populair souvenir. Niet alleen als foto. Kleine stukjes ervan werden over de hele wereld verkocht. David Hasselhoff heeft thuis ook "een paar stukjes van de Berlijnse Muur", zo liet hij Prisma weten. En jij?